Abstract:
یکی از موضوعاتی که در حقوق بین الملل پیرامون آن تعیین تکلیف نشده و از نقاط خاکستری حقوق بین الملل محسوب میشود، مسئله صلاحدید است. خاکستری بودن صلاحدید در حقوق بین الملل، به صاحب حق این امکان را میدهد که با اعمال آن، متفاوت از قانون رفتار کند اما در عین حال مسئولیتی نداشته باشد. موضوع صلاحدید در عملکرد شورای امنیت، دولتها و قضات محاکم بین المللی - از جمله دیوان بین المللی دادگستری که مورد مطالعه این مقاله است- در قالب صلاحدید قضایی قابل مشاهده است، اما محدوده و چارچوب آن مشخص نیست. در این مقاله تلاش میشود ضمن بیان مفهوم صلاحدید و حوزههای قابل اعمال، به تبیین این موضوع بپردازیم که میان استبداد رای و استفاده از اختیار در قالب اصول و دستورالعملها تفاوت وجود دارد و این اختیارات باید در چارچوبی قانونی اعمال شود. به عبارت دیگر صلاحدید به معنای اعمال سلیقه توسط صاحب حق نیست و قوانین بین المللی خود یک راهنمای مشروع برای اعمال این اختیار است. بنابراین در حقوق بین الملل برای اعمال صلاحدید در همه حوزهها، محدوده و چارچوب تعیین گردیده است.
Machine summary:
در اين مقاله به دنبال بررسي اين امر هستيم کـه صـلاحديد بـه چـه معنـا و مفهوم است ؟ و صاحبان حق در اعمـال صـلاحديد در حقـوق بـين الملـل چـه کسـاني هستند؟ و در هر حوزه ، ايـن حـق در چـه مـواردي قابـل اعمـال اسـت ؟ و آيـا اساسـا صلاحديد به معناي اعمال سليقه است يا صاحب حـق در اعمـال آن داراي محـدوديت بوده و در حقوق بين الملل براي آن چارچوب تعيين شده است ؟ روش تحقيـق اسـتفاده شده در اين مقاله ، روش اسنادي و کتابخانه اي است .
محدوديت هايي ايجاد کرده است ؟ بر اين اساس مشاهده ميشود که صلاحديد دولت ها در حوزه مربوط به منافع ملي و اساسي به معناي اعمال سليقه و خودسري نيسـت و در چارچوب حقوق بين الملل تلاش هايي براي قاعده مندي آن صورت گرفته اسـت .
Dugard, Special Rapporteurs of the International Law Commission(200- 2006) آنچه در اين خصوص مهم است تلاش هايي بود که در آن سال ها در مورد «رودلـف هس »٣، در جريان بود از جمله تصميم دادگاه قانون اساسي آلمان در اين خصـوص کـه به نظر ميرسد محمد بنونا بدون توجه به اين امر و اينکه حقوق بشر در حـال توسـعه است و ابزارهاي حمايتي آن نيز بايد توسعه يابد، صرفا عجولانه به دنبال تاييـد ماهيـت اختياري حمايت ديپلماتيک و صحه بر اين نگاه سنتي بود.
بنابراين لازم است تا اين امر بررسي شود کـه آيا اعمال صلاحديد قضايي بعنوان يک اختيار بـراي قاضـي بـين المللـي، توسـط منـابع حقوق بين الملل تجويز شده است ؟ در عرصه بين المللي وظيفه قانونگذاري اساسا بر عهده دولت هاست که حاکمان ايـن عرصه هستند.