Abstract:
پژوهش ضمن عمل، نوعی تحقیق در میدان واقعی محیط آموزشی بوده و برای بهبود وضع موجود و پیشرفت در کار انجام میشود. در این روش پژوهشی، تحقیق با فعالیت آموزشی درآمیخته، ضمن حفظ اصول پژوهشی، اجرای آن ساده و امکانپذیر میگردد. پژوهش ضمن عمل، توسط کنشگر آموزشی در یک مسئله و برای حل آن انجام میشود. محور اساسی پژوهش ضمن عمل، عبارتند از؛ میزان مشارکت معلمان یادگیری حل مسائل آموزشی؛ بیان ایدهها در مورد برنامه درسی؛ توسعه عمل آموزشی؛ نقد فعالیتهای یاددهی ـ یادگیری و کاهش مشکلات شناسایی شده در فرآیند تعلیم و تربیت. در این مقاله، ابتدا تعاریفی از اقدام پژوهی ارائه شده، سپس اهداف پژوهش ضمن عمل، از دیدگاههای مختلف ارائه میشود. چرخة پژوهش ضمن عمل، که شامل حلقههای برنامهریزی، اقدام، مشاهده و بازتاب میباشد، معرفی میگردند. در ادامه، به وجوه اشتراک و افتراق پژوهش ضمن عمل، در آموزش پرداخته شده و در پایان، نقش پژوهش در عمل در فرآیند تحول و نوآوری آموزشی مورد بررسی قرار میگیرد.
Machine summary:
محور اساسي پژوهش ضمن عمل، عبارتند از؛ میزان مشاركت معلمان یادگیری حل مسائل آموزشي؛ بیان ايدهها در مورد برنامه درسي؛ توسعه عمل آموزشي؛ نقد فعالیتهای یاددهی ـ یادگیری و کاهش مشکلات شناسایی شده در فرآیند تعلیم و تربیت.
در ادامه، به وجوه اشتراك و افتراق پژوهش ضمن عمل، در آموزش پرداخته شده و در پايان، نقش پژوهش در عمل در فرآیند تحول و نوآوری آموزشی مورد بررسي قرار ميگيرد.
3. اهداف اجتماعی پژوهش در عمل: انسانیتر کردن عمل تدریس معلم توسط خود؛ فراهم نمودن مشارکت معلمانی که در فرآیند تحقیق تأثیر میگذارند؛ تلقی آشکار از تغییرات اجتماعی مورد بحث، با تعهد جهت ارتقاء عدالت اقتصادی و اجتماعی، از طریق کوششهای همکارانه جهت افزایش فرصتهای آموزشی و بازخوردهایی برای همه معلمان.
ساکی به نقل از جفری گلانز (Gelanz) (1999)، اهمیت پژوهش ضمن عمل توسط معلمان را چنین بیان ميكند: تقویت و بهبود تصمیمگیری و ایجاد احساس بهتری از صلاحیت و شایستگی در حل مسئله واتخاذ تصمیمات آموزشی؛ القاء بازاندیشی و خود ـ ارزیابی (Self- Assesment)؛ ارتقاء تعهد و پايبندی نسبت به اصلاح و بهبود مدام؛ ایجاد فضاي مثبت آموزشی که در آن تدریس و یادگیری ازجمله مهمترین و برجستهترین مسایل مورد توجه هستند، به طور مستقیم روی عمل و اقدام تأثیر میگذارد.
بنابراین، پژوهش ضمن عمل، فرصتی برای معلم فراهم میکند تا یافتهای پژوهشی را در موقعیتهای آموزشی کلاس درس به کار گیرد و خود نیز به پژوهش بپردازد.
بنابراین، براي مشارکت معلمان بر انجام پژوهش ضمن عمل، لازم است در این زمینه اطلاع رسانی مناسب نسبت به ضرورت و اهمیت پژوهش ضمن عمل صورت گیرد، امکانات و تجهیزات لازم در اختیار معلمان پژوهنده قرار گیرد.