Abstract:
آیه 105 توبه بیانگر آن است که اعمال انسانها در مرآی و منظر خدای متعال، پیامبراکرم صلّی الله علیه و آله و مومنان است. بر این پایه عالمان شیعه معتقدند: اعمال انسانها در روزهای خاصّی به محضر خدای متعال، نبیاکرم صلّی الله علیه و آله و امامان معصوم علیهم السّلام عرضه میشود. همچنین عالمان اهلسنّت بر این باورند که اعمال انسانها در روزهای خاصّی، به محضر خدای متعال، پیامبران، پدران، مادران و اموات عرضه میشود. تحقیق پیشرو با رویکردی به آیه 105 توبه به تحلیل بحث موردنظر پرداخته است. نتایج حاصله از تحقیق نشان میدهد، عرض اعمال دارای ادله نقلی مانند: آیات و روایات بیانکننده شهادت بر اعمال، لزوم وجود میزان، استغفار، هدایت باطنی، سرنوشت انسان و مساله ظهور و نیز براهین عقلی مانند: تولید ابدان متعدد توسط روح انسان کامل، عقل مستفاد و تاسیس مدینه فاضله است.
Machine summary:
دیدگاه منکران و دیدگاه قائلان، منکران که تعداد اندکی هستند خود به چند دسته تقسیم میشوند، دسته یکم منافقان و سستایمانها که در برخی روایات به آنها اشاره شده است، از جمله در روایتی از پیامبر اکرم| آمده است هنگامی که آن حضرت این مسئله را تشریح میکردند، گروهی از منافقان و شکاکان آن را مورد تمسخر و انکار قرار دادند؛ (نوری، 1408: 12 / 162) دسته دوم کسانی هستند که آن را مستبعد شمردهاند، مانند عبدالله بن ابان الزیات که در هنگام تشریح مسئله عرض اعمال از سوی امام رضا×، عبارت «فَاسْتَعْظَمْتُ ذَلِكَ» را بر زبان جاری کردند؛ (کلینی، 1429: 1 / 545) دسته سوم نیز برخی مفسران اهل سنت مانند آلوسی هستند که عرض اعمال را بهگونهای که شیعه به آن معتقد است را انکار و بر این باورند که پیامبر| از گناهان کلی امت پس از خود مطلع است و نسبت به گناهان و طاعات یکایک امت بهصورت مشخص و معین، بیاطلاع است و با فرض قبول اطلاع پیامبر اکرم| از اعمال امت، آنها را فراموش خواهد کرد و در ادامه به حدیث «انك لا تدری ما احدثوا بعدك» استناد جسته است (آلوسی، 1415: 11 / 223) در مقابل منکران عرض اعمال، قائلان به این مسئله هستند که اکثر قریب به اتفاق دانشمندان اهل سنت و امامیه را شامل میشوند و به ادلهای نیز استدلال کردهاند.