Abstract:
باروری و هنجارهای قومی، دو مفهوم مرتبط به همدیگر هستند که در شیوههای قومی و مناسک جمعی معنا مییابند. هر ساختار قومی، مناسک و آیین زایش متناسب با خود را دارد که امری جمعی ـ فرهنگی و دارای کارکرد اجتماعی است. تلفیق باورهای باروری بهمنزلۀ پدیدهای زیستی ـ فرهنگی در گروههای چند قومیتی قابل بررسی است. بر این اساس، در پژوهش حاضر کوشش شده با تمرکز بر مفهوم «آستانگی» نزد ویکتور ترنر و نظریۀ «تشرف» ونجنپ به بررسی آیینها و مناسک مرتبط با زایش در استان بوشهر پرداخته شود. همچنین سعی شد این مسئله در مباحث فرهنگ عامه، از منظر فرهنگی و اجتماعی مورد مقایسه و تحلیل قرار گیرد. روش پاسخ به این پرسش، مبتنی بر روش تاریخی (اسناد دستاول مردمشناسی) و مصاحبۀ گروه کانونی بوده است. نتایج حاصل از پژوهش نشان میدهد که مطابق نظریۀ تشرف ون جنپ، ابعاد سهگانۀ زایش در فرهنگ بوشهری شامل مناسک الحاق (آش هفدنگرو، پا گرفتن، نون پوشی، توهترسک، نذر گلال، ختنهسوران)، مناسک انتقال (مختک درآوردن، ناف بریدن، چله شورون، اُوسی و پریزگار) و مناسک جدایی (چلهبر، گل مسه، کیزه انداختن، دریا مابر) هستند.
Fertility is known as a biological phenomenon. The diversity and proliferation of the popular belief suggest the importance of this issue in popular culture discourse. In different periods, the reflection of the hidden aspect of fertility has been disputed with respect to the culture of society in most cases. In this study, it has been tried to identify and study the ceremonies and rituals associated with birth in Bushehr province considering multi - ethnic groups. The characteristics of child sex, sexual preference, infertility solutions, and the mother – child relationship during and after birth and other interactions between women and childbearing are particularly focused. Following other ethnographic studies, the field method was borrowed as the research method, and in order to eliminate the defects and possible shortcomings from the combination of methods, the direct observation and interviews with women and local midwives were to analyze the ethnological structural and normative explanation. Moreover, the religious attitudes and cultural foundations of rites of passage and fertility rituals were investigated based on sympathetic magic theories, the survival of the fittest, rites of passage, Social contagion and stigmatization. The results show that the representation of rituals is necessary in order to know the cultural past of the regions and its structural and normative explanation regarding the development process and the high migration potential of the province.
Machine summary:
حال اگر مسئلۀ زايش که براي برخي قوميت ها بسيار مهم است به تأخير افتد يا گره اي در آن ايجاد شود نگاه جامعه به کدام جنسيت درگير در قضيه و چگونه خواهد بود؟ آيا جامعه اي با فولکلور گسترده درمورد اين مسئله اجازة تأخير در آن را مي دهد؟ (نوروزي و جعفري، ١٣٩١)، درحالي که پزشکي با رحم جايگزين تأملي ساخت گرايانه بر پزشکي شدن مادري دارد، اما درنهايت تنها راه باقي مانده بعد از نااميدي از باروري مراجعه به سنن و اعتقادات منطقه جهت باروري يا دفع بلا از زائو و زادرود خواهد بود.
فرهنگ و آيين زايش در فرهنگ هاي قومي ايران ، به اشکال مختلف برگزار مي شود، اين مناسک در استان بوشهر، به دليل موقعيت جغرافيايي منحصربه فردش ـ که محل تبادل فرهنگي تا کرانه هاي دوردست چين بوده است و به مرور رفتارهاي التقاطي به صورت نمادهاي اعتقادي، تغيير ماهيت داده و تحولات اساسي را پذيرفته اند (شياسي و وليعرب ، ١٣٩٦)، همچنان که گروه ها، دست به مهاجرت ميزنند و گروه بندي مجددي در مکان هاي جديد به وجود مي آورند و تاريخ خود را بازسازي ميکنند و طرح هاي قومي خود را دوباره شکل مي دهند (آپادوراي ، ١٣٨٠: ٦٢) ـ در امر زايش نيز همين تغييرات فرهنگي و اجتماعي را تجربه مي کنند که بيشتر امر جمعي است تا فردي.
اين عناصر، در کنار باورها و باورهاي ذهني مردم بومي استان بوشهر، به نمودهاي پررنگ فرهنگ عاميانه درمورد دفع بلا از زائو و زادرود، نازايي و ديگر مسائل آييني و فرهنگي مرتبط با زنان و فرزندآوري در زندگي اجتماعي منتج و بازتوليد مي شود.