Abstract:
خشکسالی و کمبود آب واقعیت عینی در کشور ماست که با رشد جمعیت و بهدنبال آن، ضرورت تأمین نیاز جمعیتی، افزایش زمینهای زیر کشت و گسترش صنایع، روزبهروز بر اهمیت و ماهیت مسئلهساز آن افزوده شده است. متأسفانه حوضة آبریز زایندهرود استان اصفهان، با قرارگرفتن در خط خشکسالی چندین ساله، با بحران تأمین آب در مقاطع بلندمدت مواجه شده است. بحران آب در این حوضه علاوهبر بحران طبیعی تأمین آب برای مصارف شرب، کشاورزی و صنعتی و تأمین آب شرب بخشی از استان یزد، تبعات سیاسی و اجتماعی مهمی نیز در این منطقه داشته است. رویدادهای تلخی که اوج آن اسفندماه 1391 بود، لزوم توجه علمی و عملی بیشتر بر حل معضل آب در کلان کشور را بهطور عام و در این منطقه، که اهمیت زیادی در ابعاد مختلف دارد، بهطور خاص دو چندان میکند. در این مقاله، به روش میدانی با بررسی جوانب این بحران و عوامل طبیعی و انسانی در وقوع و شدت یافتن آن، راهکارهایی برای مدیریت بهینة بحرانهای احتمالی مشابه در آینده بیان شده است. یافتهها و نتایج این بررسی نشان میدهد کمبود آب یا کاهش دسترسی به منابع آب شیرین موجب احتمال بروز تنش و ناآرامی در حوزههای بحرانخیز میشود؛ بهطوریکه اعتراضهای سالهای 1389 تا 1392 در بخشهایی از اصفهان در پی بحران تأمین آب در حوضة آبریز زایندهرود رخ داده است. از جمله راهکارهای موجود برای حل تأمین آب در حوضة آبریز زایندهرود و کاهش آسیبهای اجتماعی در این زمینه میتوان به تهیة طرح آمایش سرزمین بهصورت صحیح و علمی، مدیریت واحد حوضة رودخانة زایندهرود، تشکیل شورای برنامهریزی و مدیریت آب بین استان زیر نظر وزارت کشور و وزارت نیرو و با شرکت تمام مصرفکنندگان آب مانند کشاورزان، شهروندان، صاحبان صنایع و سازمانهای مربوط به آنها، ورود جدی مدیریت وزارت جهاد کشاورزی در اصلاح روشهای سنتی آبیاری و پیشنهاد کشت محصولات جدید، تغییر راهبرد مدیریت فضای سبز شهری، جلوگیری از بارگزارهای جدید بر زایندهرود، تداوم طرحهای انتقال بین حوضهای، بهویژه انجامدادن و اتمام پروژة انتقال آب بهشتآباد و استفاده از فناوریهای جدید در شیرینکردن آب و انتقال آن از خلیجفارس به فلات مرکزی و از دریای خزر به مناطقی مانند سمنان و شمال استان اصفهان اشاره کرد.
Drought and water scarcity is an objective reality in the country, with the increase in population and consequently the need to provide for population demand, increase arable land and expand industries, increasing its importance and problematic nature day by day. In this regard, unfortunately, The water conditions in Zayandehrud watershed, which besides providing resources for the agricultural and industrial sectors of Isfahan province, is also in poor condition. Therefore, in recent years, due to the increase in water consumption in the drinking, industrial and agricultural sectors and in some successive droughts, we have witnessed water scarcity in the central plateau of Iran, especially in the east of Isfahan city. Zayandehrood catchment, located in Isfahan province, is facing a water supply crisis due to drought, and the Zayandehrood River is facing water shortage in the long run. Is. Water crisis in this basin In addition to the natural crisis of water supply for the major uses of Isfahan province, agricultural and industrial, and drinking water of a part of Yazd province, has had important social consequences. The bitter events that culminated in March 2013 have doubled the need for more scientific and practical attention to solve the water problem in general in the country in general, and in this region of great importance in various dimensions. This paper attempts to propose solutions to optimally manage similar potential crises in the future by examining the social aspects of this crisis and examining the natural and human factors in its occurrence and severity.
Machine summary:
بحران تأمين آب در حوضۀ آبريز زاينده رود؛ مسائل سياسي و اجتماعي و راهکارهايي براي مديريت آن (مطالعۀ موردي : اعتراضات سال هاي ١٣٨٩ تا ١٣٩٢) 1 محمدمهدي اسماعيلي تاريخ دريافت : ٩٨/١٠/١٠ تاريخ پذيرش : ٩٩/٠١/٣٠ چکيده خشک سالي و کمبود آب واقعيت عيني در کشور ماست که با رشد جمعيت و به دنبال آن ، ضرورت تأمين نياز جمعيتي، افزايش زمين هاي زير کشت و گسترش صنايع ، روزبه روز بر اهميت و ماهيت مسئله ساز آن افزوده شده است .
از جمله راهکارهاي موجود براي حل تأمين آب در حوضۀ آبريز زاينده رود و کاهش آسيب هاي اجتماعي در اين زمينه ميتوان به تهيۀ طرح آمايش سرزمين به صورت صحيح و علمي، مديريت واحد حوضۀ رودخانۀ زاينده رود، تشکيل شوراي برنامه ريزي و مديريت آب بين استان زير نظر وزارت کشور و وزارت نيرو و با شرکت تمام مصرف کنندگان آب مانند کشاورزان ، شهروندان ، صاحبان صنايع و سازمان هاي مربوط به آن ها، ورود جدي مديريت وزارت جهاد کشاورزي در اصلاح روش هاي سنتي آبياري و پيشنهاد کشت محصولات جديد، تغيير راهبرد مديريت فضاي سبز شهري، جلوگيري از بارگزارهاي جديد بر زاينده رود، تداوم طرح هاي انتقال بين حوضه اي ، به ويژه انجام دادن و اتمام پروژة انتقال آب بهشت آباد و استفاده از فناوري هاي جديد در شيرين کردن آب و انتقال آن از خليج فارس به فلات مرکزي و از درياي خزر به مناطقي مانند سمنان و شمال استان اصفهان اشاره کرد.