Abstract:
دستنوشت شمارۀ ۱۱۹۳۰ کتابخانهٔ مجلس شورای اسلامی (کتابتشده در سال ۸۹۸ق) نسخهای مشکول از تفسیر قرآن است و با توجه به قراین گوناگون، از جمله زبان کهن و قدمت نسخه، گمان میرود که متعلق به سدهٔ ششم یا هفتم هجری باشد.
دستنویس یادشده از نسخ مهم زبان فارسی است که واژهها در آن حرکتگذاری شده است و این نهتنها در خوانش دقیق واژهها نقش بهسزایی دارد، بلکه میتواند نشاندهندهٔ تلفظ آنها در لهجهٔ مؤلف باشد.
مقالهٔ حاضر به تعدادی از واژههای نادر و مشکول در این نسخه میپردازد که ضبطی متفاوت از ضبط رایج در لغتنامهها دارند.
The MS No. 11930 at the Library of the Islamic Assembly (scribed in 898 H/1493) is a diacritically- copied manuscript of Qur’anic exegesis. With respect to several indications, such as the archaic language and oldness of the MS, it is assumed to belong to the 12th or 13th century. This MS is one of the important manuscripts, in which words are provided with diacritical marks, this playing a remarkable role not only in the precise reading of the words but it can also demonstrate how the words were pronounced by the author of the commentary. The present article addresses some of the rare and diacritically written words in the Commentary that appear with a different pronunciation in Persian dictionaries.
Machine summary:
این واژه، در لغتنامه به کسر «را»، در فرهنگ ریشهشناختی به سکون «را» (حسندوست، ۱۳۹۳: ۱/37) و در فارسی میانه ārzōg است (مکنزی، ۱۳۷۳: ۴۳).
واژهٔ بزرگ، در فرهنگ کوچک زبان پهلوی wuzurg است (مکنزی، ۱۳۷۳: 198) و در فرهنگ ریشهشناختی اصل کلمه در فارسی میانهvazurg و ریشهٔ اوستایی آن vazāret ضبط شده است (نک.
در فرهنگ ریشهشناختی به کسر اول ضبط شده (حسندوست، ۱۳۹۵: 638) و در فرهنگ کوچک زبان پهلوی pidar است (مکنزی، ۱۳۷۳: 208).
در فرهنگ ریشهشناختی به ضم اول و فتح دوم ضبط شده (حسندوست، ۱۳۹۵: ۶۹۷) و در فرهنگ کوچک زبان پهلوی pus(ar) است (مکنزی، ۱۳۷۳: 210).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی tuwānīgīh است (مکنزی، ۱۳۷۳: 221).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی tuwāngarīh است (مکنزی، ۱۳۷۳: 221).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی čirāγ است» (مکنزی، ۱۳۷۳: 208).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی čiyōn است (مکنزی، ۱۳۷۳: 228).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی wurrōyistan است (مکنزی، ۱۳۷۳: 293).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی wistardan است (مکنزی، ۱۳۷۳: 294).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی gušn است (مکنزی، ۱۳۷۳: 29۴).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی morwārīd است (مکنزی، ۱۳۷۳: 303).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی mizd است (مکنزی، ۱۳۷۳: 304).
ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی pazūg است (همان: 232).
ـ ضبط این واژه در فرهنگ کوچک زبان پهلوی čē rāy, čim (rāy) است (مکنزی، ۱۳۷۳: 227).