Abstract:
رفتارهای آلودهکننده هوا، شامل آن دسته از رفتارها اعم از فعل و ترک فعل است که منجر به انتشار یک یا چند آلاینده در هوای آزاد به گونهای میگردد که کیفیت هوا را به نحوی تغییر دهد که برای سلامت انسان و موجودات زنده یا آثار و ابنیه، زیانآور بوده و سبب از بین رفتن یا کاهش سطح رفاه عمومی گردد. عواقب و تاثیرات منفی و فراگیر چنین رفتارهایی(از جنبههای مختلف اعم از بهداشتی، اجتماعی، سیاسی، حقوقی و ...) سبب شده که دولتها مقابله با آنها را به صورت یک مساله محیط زیستی و به عنوان یکی از مهمترین حقهای بشری، در برنامهریزیهای کلان خود مورد توجه قرار دهند. یکی از روشهای مقابله با این رفتارها، بهرهگیری از سیاست جنایی، به عنوان یک برنامه جامع، موثر و کاراست که با مبانی و چارچوبی مشخص، به کاهش و یا حذف ارتکاب این رفتارها میپردازد. لیکن، از آنجا که دستیابی به شناختی صحیح از سیاست جنایی ایران در این خصوص در وهله نخست، نیازمند شناخت مبانی سیاست مذکور است، لذا، این پژوهش با بهرهگیری از روش توصیفی- تحلیلی و ابزار کتابخانهای به بررسی مبانی فقهی و حقوقی به عنوان مهمترین و اساسیترین مبانی سیاست جنایی ایران در مقابله با رفتارهای آلودهساز هوا میپردازد.
In fact, behaviours leading to air pollution includes omissions and acts leading to release of one or some contaminants in the air in a way that some changes are noticed in the air quality and these changes put human and other living beings health in danger and they are harmful and cause disturbance in public welfare or reduce it drastically. The consequences and negative effects of such behaviors ( hygienic, social, political, legal aspects and etc..) have made the governments to take action against it and consider it as an environmental issue and one of the most important human rights in their macro-political planning. One of the preventive methods is utilizing criminal policy as a comprehensive and effective plan with certain principles and framework that reduce or omit these acts. But as the proper understanding of criminal policy in Iran needs realizing the mentioned policy principles, this paper has used descriptive-analytical method and library instruments to examine legal-jurisprudence principles as the most significant and fundamental criminal policy principles to prevent the behaviours leading to air pollution.
Machine summary:
سياست جنايي، هواي پاک، آلودگي هوا، محيط زيست ٢اين مقاله بر گرفته از رساله دکتري منظر کريمي با عنوان : تحليل سياست جنايي جمهوري اسلامي ايران در مقابله با آلودگي هوا، استاد راهنما: علي مشهدي، استاد مشاور محمد باراني، در رشته حقوق کيفري و جرم شناسي، در دانشکده علوم انساني، دانشگاه آزاد اسلامي، واحد قم ، است .
٢. به نظر ميرسد عدم انسجام و يکپارچگي و نيز کيفي نبودن قوانين و مقررات موجود در حوزه حمايت از هـواي پاک، مهم ترين چالش سياست جنايي حمايت گر از هواي پاک در ايران براي بهره گيري از مباني حقوقي موجـود است .
بدين ترتيب ، نکاتي که در خصوص اين اموال قابل ذکر به نظر ميرسد آن است که از يک سو، اگر دولت با کساني که بـا رفتارهاي ناصحيح موجب آلودگي هواي پارکها، خيابان ها و مصاديقي از اين دست ، از مشترکات عمـومي گرديـده و بـر کيفيت اين اموال و امکان استقاده و بهره مندي ديگران ، تاثيرات منفي و مخرب به جاي ميگذارند، مقابله و برخورد نموده و يا به هر طريقي از بروز اين رفتارها پيشگيري نمايد، در راستاي حفاظت از مشترکات عمومي عمل کرده اسـت ، چـرا کـه آلودگي هوا ميتواند حتي منجر به تخريب بناهايي مثل پل ها، ابنيه تاريخي و...
نتيجه گيري با بررسيهاي صورت گرفته ميتوان بيان نمود که مباحث مبنايي سياست جنايي براي مقابله با جرايم آلودگي هوا در فقه و حقوق کم نيست و هر يک ، حرف هاي زيادي براي بيان اهميت حفاظت از هواي پاک و بيتوجهي به اين موضوع دارند.