Abstract:
ﻗﺮآن، ﮐﺘﺎب ﻗﺼﻪ و داﺳﺘﺎن و ﺗﺎرﯾﺦ ﻧﯿﺴﺖ، اﻣﺎ در ﺑﺮﺧﯽ آﯾﺎت ﺑﻪ زﯾﺒﺎﺗﺮﯾﻦ اﺳﻠﻮب و ﺑﻬﺘﺮﯾﻦ ﺑﯿﺎن، داﺳﺘﺎﻧﯽ را ذﮐﺮ ﻣﯽﮐﻨﺪ ﺗﺎ ﻫﺪف ﺧﻮد را در ﻣﯿﺎن ﮐﻼم ﺑﻪ ﻣﺨﺎﻃﺐ ﺑﺮﺳﺎﻧﺪ. در اﯾﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺳﻌﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﯾﮑﯽ از ﭘﺮﭼﺎﻟﺶﺗﺮﯾﻦ داﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻗﺮآﻧﯽ، ﮐﻪ ﻫﻤﺎن ﻫﺒﻮط آدم و ﺣﻮا (ﻋﻠﯿﻬﻢ اﻟﺴﻼم) اﺳﺖ اﻫﺘﻤﺎم ورزﯾﺪه ﺷﻮد. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﺗﻔﺴﯿﺮ» اﻟﺘﯿﺴﯿﺮ اﻟﮑﺮﯾﻢ اﻟﺮﺣﻤﻦ «ﻧﻮﺷﺘﻪی ﺷﯿﺦ ﻋﺒﺪاﻟﺮﺣﻤﻦ آل ﺳﻌﺪی( م1376ق ) از داﻧﺸﻤﻨﺪان ﻋﺎﻣﻪ و» اﻟﺠﻮﻫﺮ اﻟﺜﻤﯿﻦ «ﻧﻮﺷﺘﻪی ﺳﯿﺪ ﻋﺒﺪاﷲ ﺷﺒﺮ) م1224ق (از ﻋﻠﻤﺎی اﻣﺎﻣﯿﻪ ﺑﻪ ﺑﺮرﺳﯽ داﺳﺘﺎن ﺣﻀﺮت آدم و ﺣﻮا در ﺳﻮرة ﺑﻘﺮه ﻣﯽﭘﺮدازد. ﺗﻼش ﺑﺮ اﯾﻦ اﺳﺖ ﮐﻪ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ از ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻫﺒﻮط، ﺑﺎ ﻧﻈﺮ ﺑﻪ آﯾﺎت ﻗﺮآن ﮐﺮﯾﻢ اراﺋﻪ داده ﺷﻮد. ﻟﺬا ﻧﮕﺎرﻧﺪه، ﺑﺎ روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ - ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪای - اﺳﻨﺎدی، ﻣﺴﺎﺋﻞ ﻣﺮﺑﻮط ﺑﻪ ﻫﺒﻮط ﺣﻀﺮت آدم (ﻋﻠﯿﻪ اﻟﺴﻼم) را ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﯽ ﻗﺮار داده اﺳﺖ و ﺑﻪ ﺗﺤﻠﯿﻞ و ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻈﺮات ﻫﺮ دو ﻣﻔﺴﺮ، ﺗﺼﺤﯿﺢ ﺧﻄﺎﻫﺎ و ذﮐﺮ ﻣﺸﺘﺮﮐﺎت و ﺗﺎ ﺣﺪ اﻣﮑﺎن، رﯾﺸﻪ ﯾﺎﺑﯽ ﻧﻈﺮات اﯾﻦ دو ﻣﻔﺴﺮ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪه اﺳﺖ. در ﻣﻘﺎﯾﺴﻪ اﯾﻦ دو ﺗﻔﺴﯿﺮ ﻧﮕﺎﺷﺘﻪ ﺷﺪه، ﻫﺮ دو در ﺑﺴﯿﺎری ﻣﻮارد راه ﺑﻪ ﺻﻮاب ﺑﺮده و در ﺑﺮﺧﯽ ﻣﻮارد ﻧﯿﺰ دﭼﺎر ﺧﻄﺎ ﺷﺪه اﻧﺪ، ﮔﺎﻫﯽ ﻣﺸﺘﺮﮐﺎﺗﯽ داﺷﺘﻨﺪ و در اﮐﺜﺮ ﻣﻄﺎﻟﺐ، ﺗﻔﺎوت دﯾﺪﮔﺎه و اﻓﺘﺮاﻗﺎﺗﯽ ﺑﯿﻦ آن دو ﻣﺸﺎﻫﺪه ﺷﺪه اﺳﺖ.
Machine summary:
علاوه براین سید تحلیل دیگری نیز دارد و آن اینکه توانایی جمع اضداد و صفات متباین را نیز به فرشتگان نشان داد و مقصود سید این استکه خداوند احتمال فساد وشر بودن بنی آدم را نفی نکرد ولیکن در همان حال او را دارای خیر فراوان دانست، در صورتی که شیخ تنها به اثبات علم و حکمت خداوندی اکتفا میکند.
در مورد اینکه چرا در آیه ، ابلیس همردیف فرشتگان قرار گرفته و مورد خطاب واقع شده نیز سید چند نظر را ایراد میکند: 1- دخول او به این خاطر است که از لحاظ ولایت و دوستی از آنهاست،هرچند از جنس آنها نبود.
سید شبر در رابطه با عبارت (وَ قُلْنا يا آدَمُ اسْكُنْ أَنْتَ وَ زَوْجُكَ الْجَنَّةَ) ذکر ضمیر(انت) را جهت تاکید و نیز برای عطف چیز دیگری برآن میداند و مقصود از (زَوْجُكَ) حوا است و اینکه بهطور مستقیم مورد خطاب قرار نگرفته برای ایناست که فهمانده شود مقصود و مخاطب آدم است و حوا پیرو اوست.
سید هبوط را بهتر معنا میکند چرا که طبق نظر او آدم از بهشت به زمین پایین آمد در حالیکه شیخ متاسفانه وارد این مبحث نشده و ترجیح داده از کنار آنها بگذرد و جالبتر آنکه بحث میوهی ممنوعه را نیز بیان نکرده و آن را بیفایده دانسته است.
نتیجه گیری سید شبر در مورد اسماء، نظر واحدی را بیان میکند که اگرچه میتواند صحیح باشد ولیکن در میان مفسران قبل و بعد از او نظرات متفاوتی نیز ارائه شده است؛ وی اسماء را به اسماءالله تفسیر کرده است.