Abstract:
در زندگی مشترک که ارکان آن زوج و زوجه هستند؛ گاه این سوال شکل میگیرد: آیا اگر زنی به تکالیف خود در زندگی عمل نکند، نشوزی که باعث قطع نفقهی او میشود، عدم تمکین خاص (بهرهمندی از استمتاعات جنسی) است یا عدم تمکین و اطاعت زوجه به نحو عام، موجب نشوز میشود؟ از نظر قانون، مفهوم مقابل نشوز، صرفا تمکین خاص نیست؛ بلکه اعم از تمکین خاص و عام است واین مطلب را از تجمیع دو قانون 1108 و 1104 قانون مدنی در وظایف زوجیت با کمک نظر مشهور فقها به دست آورده اند. تحقیق حاضر با استفاده از منابع کتابخانه ای و روش توصیفی- تحلیلی مساله نشوز را بررسی کرده و با توجه به منبع بودن فقه برای حقوق موضوعه؛ به تطبیق فقه بر حقوق ، میپردازد. در این تحقیق پس از بررسی کلید واژه های مفهومی و مصداقی عنوان تحقیق، بحث مصداقی ومفهومی نشوز، از کتب فقهی معتبر ومرجع، طرح شد وسپس مواد قانونی مندرج در عنوان، از کتب مرجع حقوقی، بررسی فقهی حقوقی شد ودر نهایت، تطبیق بین نظرات حقوقی وفقهی به عمل آمد تا بتواند در قانون، کاربرد ودر علم فقه، توسعه ای ایجاد کند. نکاتی که میتوان در مجموع استفاده نمود: 1. نشوز زن متوقف بر عدم اطاعت او از زوج در امور جنسی است (تمکین خاص)؛ خواه در مصداق خروج از منزل یا مصادیق دیگر. 2. باتوجه به آیات وروایات نشوز در مورد مرد نیز ثابت است. 3. لزوم بازنگری در قانون مدنی از آنجا که تمکین عام را برزن واجب می داند.
Machine summary:
نگاهی فقهی به مواد «1108 و 1104» قانون مدنی در رابطهی بین نشوز و تمکین محمّدمهدی کریمی نیا 1 ، میترا پاکدل 2 ، مجتبی انصاری مقدم 3 1 استادیار و عضو هیأت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم (نویسنده مسئول) 2 طلبه سطح چهار (دکتری)، گرایش فقه خانواده، مرکز تخصّصی سطح چهار الزّهرا (س) اهواز، استان خوزستان 3 دانشجوی دکتری علوم قرآن و حدیث دانشگاه میبد، مدرّس دانشگاه و پژوهشگر چکیده در زندگی مشترک که ارکان آن زوج و زوجه هستند؛ گاه این سؤال شکل میگیرد: آیا اگر زنی به تکالیف خود در زندگی عمل نکند، نشوزی که باعث قطع نفقهی او میشود، عدم تمکین خاص (بهرهمندی از استمتاعات جنسی) است یا عدم تمکین و اطاعت زوجه به نحو عام، موجب نشوز میشود؟ از نظر قانون، مفهوم مقابل نشوز، صرفاً تمکین خاص نیست؛ بلکه اعم از تمکین خاص و عام است واین مطلب را از تجمیع دو قانون 1108 و 1104 قانون مدنی در وظایف زوجیت با کمک نظر مشهور فقها به دست آورده اند.
سوالاتی که به دنبال پاسخ آنها، این مقاله نگاشته شده است: نشوز وتمکین در مفهوم و مصداق در فقه چیستند؟ در فقه و قانون مدنی، تمکین به معنای خاص موجب نشوز میگردد یا هر عدم اطاعتی از زوجه ولو خروج بدون اذن همسر موجب نشوز ودر نتیجه اسقاط نفقه میگردد (محدوده ی اطاعت واجب)؟ بررسی این مسئله میتواند از جهات مختلف دارای ثمرات باشد.
از این مطلب استفاده میشود که نظر امام خمینی نیز در وجوب اطاعت زوجة از زوج که منجر به نشوز او میشود، همان تمکین خاص است زیرا خروج از منزل را هم از مصادیق نشوز دانسته اند.