Abstract:
همه انسانها تجاربی از رنج در زندگی خود دارند به همین دلیل رنج همواره یکی از دغدغههای پژوهشگران حوزه انسانی بوده است. مسئله مقاله حاضر این است که بر اساس دلایل قرآنی، عقلی و وجدانی آیا میتوان گفت انسانها اغلب یا همواره در رنج هستند. آیه چهارم سوره بلد - لقد خلقنا الانسان فی کبد - نظریه غلبه رنج در زندگی را بهظاهر تأیید میکند. این مضمون - رنج طبیعی و مستمر انسان در زندگی - توسط آیات دیگری نیز تأیید میشود. از سوی دیگر آیاتی که دائماً نعمتهای گوناگون و وسعت رحمت الهی را متذکر میشود - باتوجهبه اینکه بهرهمندی از هر نعمتی لذتی را به دنبال دارد - چهره دیگری از زندگی پیشرو میگذارد. برای جمع بین این دو دسته آیات بر اساس دلایل عقلی و نقلی، سه راهبرد پیشنهاد شده است. تفکیک بین رنجمندی و احاطه رنجها در زندگی، غلبه نعمتها بر رنجها و اصل ذومراتب بودن لذت و رنج، راهبردهای این مقاله هستند، در نتیجه نشان داده شد، بر اساس آموزههای قرآنی، دلایل عقلی و فلسفی و شواهد وجدانی، لذتها حتی در زمان ابتلا به رنجها غلبه دارند.
Some general religious propositions about “Existence” serve as the roots and the bases for all instructions and reactions in the revolutionary system. In fact, these general propositions are the ontological underpinnings of the revolutionary system which include belief in monotheism, belief in resurrection, belief in prophecy, belief in Velayat (authority of jurists), and belief in justice. From the heart of these underpinnings, some general propositions are extracted which serve as the permanent principles of the Revolutionary system. To approach an ideal Velayat system of government and survival of the revolutionary system, building upon ontological foundations and principles of the system, some macro-strategies can be suggested; 1. Designing idealistic and supreme objectives of the revolutionary system 2. Recognizing the functions of religion, development of system’s jurisprudence, and applying religion in social arenas, 3. Underlining the centrality of Velayat in the survival of the revolutionary system and realization of new Islamic civilization, 4. Expanding justice and fulfilling social welfare and security. The author has adopted an analytical - descriptive methods, backed by Quranic verses and their supporting tradition. In all phases of the research, appropriate behavioral models of the perfect man are presented.
Machine summary:
هدف اصلي پژوهش حاضر اين است که ادعاي بسياري از متفکران مبني بر غلبه رنج در زندگي انسان ، با روش قرآني با تأکيد بر آيه ٤ سوره بلد بر اساس آراي مفسران ، توجه به ساير شواهد قرآني همراه با تحليل هاي عقلي و وجداني بررسي شود.
البته در ادامه روشن خواهد شد تقريبا همه مفسران قرآن در تفسير آيه ياد شده - آيه ٤ سوره بلد - به گونه اي تلاش کرده اند نشان دهند جنبه غالب بلکه ساري زندگي انسان ، رنج است و هيچ گاه از رنج گريزي نيست .
در ادامه به دسته ديگري از آيات که برخلاف آيات گذشته و در مقابل نظريه غلبه رنج در زندگي انسان مي توان به آنها استناد کرد بررسي مي شود و در تحليل نهايي براي حل تعارض ظاهري اين دو دسته آيات از برخي مطالب فلسفي - فلسفه اسلامي - و وجداني بهره خواهيم گرفت .
درهرصورت پس از اين دو سوگند مي فرمايد: «لقد خلقنا الانسان في کبد» اين جمله در اصطلاح ادبي جواب قسم است و به عبارتي قسم هاي ياد شده براي بيان اين مطلب مي باشد آن گونه که برخي از مفسران بيان کرده اند اين آيه محور اصلي سوره بلد است و آيات قبل و بعد به نوعي مربوط به آن مي باشد (ابن عاشور، ١٤٢٠، ج ٣٠: ٣٠٩).
آيات مخالف گرچه آيات متعددي در قرآن بر وجود رنج هاي گوناگون بلکه غلبه رنج يا حتي شمول کامل آن بر زندگي انسان دلالت دارند اما آيات ديگري نيز بر خلاف اين مطلب دلالت مي کنند و از آنها مي توان استفاده کرد حيات دنيوي آن گونه هم تاريک و وحشتناک نيست .