Abstract:
زمینه و هدف: سومین مثنوی هفت اورنگ نورالدین عبدالرحمان جامی، تحفه الاحرار نام دارد. در این مقاله به بررسی ویژگیهای سبکی این منظومه در سه حیطۀ زبانی، ادبی و فکری پرداخته شده است.
روش مطالعه: این مقاله براساس مطالعات کتابخانه ای و به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی انجام شده است.
یافته ها: این مثنوی منظومه ای است اخلاقی ـ دینی که به تقلید از مخزنالاسرار نظامی در وزن سریع مطوی مکشوف «مفتعلن مفتعلن فاعلن» سروده شده است. این اثر با اشعاری در توحید و نعت رسول اکرم (ص) شروع میشود و پس از مدح ممدوح و صحبتهای پنجگانه با پیر، وارد بخش اصلی کتاب یعنی مقالات بیستگانه میشود.
نتیجه گیری: این منظومه دارای زبانی ساده، اما لحنی هشداری، بیانی عرفانی براساس مشرب فکری ابنعربی یعنی وحدت وجود، توحید، تنزیه و تشبیه است و در آن مطالب شرعی و اصول دین (نماز، روزه، زکات و حج) مسائل عرفان نظری (سهر، صمت و عزلت) نیز دیده میشود. موضوع بیشتر مقاله ها موضوعات دینی، اخلاقی و تا حدودی عرفانی است، اما مقاله هایی در قالب انتقادهای اجتماعی و سیاسی با بکارگیری زبان پند و هشدار بر اقشار جامعه نیز در میان آنها وجود دارد. موضوع تعلیمی ـ اخلاقی، استفاده از زبان ساده و مخاطب خاص آن باعث شده از نظر ادبی جایگاه خاصی نداشته باشد. از منظر زبانی، استفاده از موازنه، التزام، تتابع اضافات و اشعار ملمع از برجستگیهای شاخص این منظومه هستند.
BACKGROUND AND OBJECTIVES: The third Masnavi of Haft Aurang is called Nooruddin Abdolrahman Jami, Tahfa al-Ahrar. In this article, the stylistic features of this system in three areas of language, literature and thought have been studied.
METHODOLOGY: This article is based on library studies and has been done in a descriptive-analytical manner.
FINDINGS: This Masnavi is a moral-religious poem that has been written in imitation of the repository of military secrets in the fast weight of the revelation: Muftalan, Muftalan, Fa'lan. And the five conversations with the old man enter the main part of the book, the twenty articles.
CONCLUSION: This poem has a simple language, but a warning tone, a mystical expression based on Ibn Arabi's intellectual system, ie unity of existence, monotheism, purification and simile, and in it the religious content and principles of religion (prayer, fasting, zakat and Hajj) issues of theoretical mysticism (Sohr). Silence and seclusion) are also seen. The subject of most of the articles is religious, moral and to some extent mystical, but there are also articles in the form of social and political criticisms using the language of advice and warning to sections of society. The educational-ethical issue, the use of simple language and its specific audience, has made this system not have a special place in terms of literature. From a linguistic point of view, the use of balance, commitment, reflection of additions and melodic poems are among the prominent features of this system.
Machine summary:
نتيجه گيري: اين منظومه داراي زباني ساده ، اما لحني هشداري، بياني عرفاني براساس مشرب فکري ابن عربي يعني وحدت وجود، توحيد، تنزيه و تشبيه است و در آن مطالب شرعي و اصول دين (نماز، روزه ، زکات و حج ) مســائل عرفان نظري (ســهر، صــمت و عزلت ) نيز ديده ميشــود.
اگرچه او در تحفه الاحرار هم به مباحث نظري تصوف و هم به موضوعات عملي آن پرداخته است ، اما نظريۀ وحدت وجود و تفکرات طريقت نقشبنديه دو موضوع عرفاني مهم در تحفه الاحرار هستند: وحدت وجود: مايل هروي «بسياري از دستمايه هاي منظومه ها، غزلها، رباعيها و ديگر انواع نظم جامي را چيزي جز جهان بيني عرفاني ابن عربي را نميداند و معتقد است برخي از ابيات او را فقط و فقط ترجمۀ منظوم نگارشهاي محيالدين عربي است » (جامي، مايل هروي: ص ٢٥٣).
موضوع مقاله هاي بيستگانه ، بيشتر جنبۀ ديني و اخلاقي دارد، اما موضوعات برخي مقاله ها مسائل اجتماعي و تعليمي است و جامي از طبقات مختلف سلاطين ، دبيران ، واعظان و منبريان ، عالمان بيعمل ، شاعران مداح ، صوفيان ، پيران ، جوانان ، خوبرويان و حتي فرزند خويش انتقاد کرده است .