Abstract:
دیوان امیدی از مهمترین سند ابطال این دعوی است که توجه به شعر پیشینیان از دورة بازگشت شروع شده است؛ چراکه در بسیاری از نسخههای خطی و حتی حافظة ادیبان سخندان، بخشی از اشعار وی به سبب تتبع گویندگان قدیم با شاعران قرن ششم مثل سنایی و ظهیر خلط شده است. او ضمن حفظ اسلوب کلاسیک قصیدهسرایی توانسته تفننهایی ظریف و خلاقانهای در این قصیدة ستایشی انجام بدهد. متأسفانه تا چندین سال پس از مرگش، اشعار او پراکنده و نامدون بوده است. در این پژوهش که با اتکا به تتبع و تحقیق متون تاریخی و ادبی دست اول و همچنین استقصا در یافتن اشعار وی از بین حدود 40 جنگ خطی و تصحیح و مقابلة آن فراهم آمده، سعی شده است که تا حد امکان زوایای زندگی امیدی تهرانی و ممدوحانش روشن و شعرش نوعشناسی شود و به تبع آن تا حدی هم خصوصیات سبکی و بلاغیاش آشکار شود و در نهایت جایگاهش در تاریخ ادبیات مشخص شود.
This idea that the poetry and poetic style of preceding poets was disregarded in the Safavid period and only the poets of Regression School started this movement in order to promote the Iranian literature seems to be void of truth and precision when we explore literary tazkirehs and manuscripts of this era, particularly the divans of the tenth and eleventh centuries’ poets and also some treatises in literary criticism by Iranians and Indians. Omidi’s divan is the most important document refuting this idea to the extent that most of his poems have been mixed with sixth-to-eighth-centuries poets like Sanaei and Salman Savoji in many manuscripts and even in the memory of literary men. While keeping the classic style of ode-composing, he has created some novel nuances in this genre to the extent that he backgrounded old patterns and made future poets follow his style in ode-composing. Unfortunately, his poems were scattered and uncompiled some years after his death and only one of the Shah Safi’s jesters attempted to prepare a manuscript of his divan following the order of Shah. However, most of his poems have been recorded here and there within literary anthologies and sometimes under the name of another poet or vice versa causing many difficulties for understanding and reaching his poems. This research which has been done by exploring various original literary and historical texts as well as seeking his poems from within almost forty manuscripts of anthologies aims to elucidate different aspects of Omidi Tehrani’s life as much as possible and a generic analysis of his poetry is provided. Consequently, his stylistic and rhetorical features are revealed to some extent and finally his position in the history of literature is identified.
Machine summary:
اميدي تهراني،کهن گراي نوجوي (بررسي زندگي و شعر يکي از شاعران کم شناخته شدة جريان ساز قرن دهم ) سعيد شفيعيون دانشيار، گروه زبان و ادبيات فارسي، دانشگاه اصفهان ، اصفهان ، ايران چکيده ديوان اميدي از مهم ترين سند ابطال اين دعوي است که توجه به شعر پيشينيان از دورة بازگشت شروع شده است ؛ چراکه در بسياري از نسخه هاي خطي و حتي حافظۀ اديبان سخن دان ، بخشي از اشعار وي به سبب تتبع گويندگان قديم با شاعران قرن ششم مثل سنايي و ظهير خلط شده است .
در اين پژوهش که با اتکا به تتبع و تحقيق متون تاريخي و ادبي دست اول و همچنين استقصا در يافتن اشعار وي از بين حدود ٤٠ جنگ خطي و تصحيح و مقابلۀ آن فراهم آمده ، سعي شده است که تا حد امکان زواياي زندگي اميدي تهراني و ممدوحانش روشن و شعرش نوع شناسي شود و به تبع آن تا حدي هم خصوصيات سبکي و بلاغياش آشکار شود و در نهايت جايگاهش در تاريخ ادبيات مشخص شود.
البته در برخي تذکره هاي متأخر مانند مرآةالخيال ، اين قراين وجود دارد که شاعران و منتقدان سبک هندي گاه هيچ شاعري از قدما را در برابر استادان هم سبکشان وقعي نمينهادند (لودي، ١٣٧٧)؛ با اين همه ، نگاهي بر تذکره هاي معروفي چون عرفات العاشقين به خوبي روشن ميسازد که اديبان اين دوره نه تنها در گردآوري ديوان هاي شاعران پيشين مثل سنايي و مسعود سعد، اهتمام بسياري داشتند_گواهش حضور اين همه جنگ و نسخه هاي متعدد از اشعار شعراي سلف در کتابخانه هاست _ بلکه در همين تذکرة عرفات شاعران بسياري هستند که مؤلف آن ها را پيرو طرز «متقدمين » و گاه «متوسطين » عنوان کرده است .