Abstract:
هدف از این پژوهش، نگاهی نو به روششناسی مدلسازی است. مدلسازی به عنوانی یکی از روشهای پژوهش کیفی به منظور ساده سازی روشهای پیچیده در دنیای امروز شناخته شده است. استفاده از الگو یا مدل در همه شئونات زندگی بشر اثرات مفیدی دارد. مدل، ابزاری برای تحلیل واقعیتها و روشی کنترلی برای شرح و تاویل روابط بین متغیرها است. از تمایزات شاخص این روش پژوهشی با سایر روشها این است که گاهی بهعنوان خروجی سایر روشهای کیفی و حتی کمی به شمار میرود و برخی نیز معتقدند مدلسازی خود روش پژوهشی مستقلی است. در این مطالعه مروری به واکاوی روش مدلسازی در
کتابها و مقالات منتشر شده در مجلات پرداخته شده و ساختار کلی این روش و مراحل انجام روش مدلسازی مورد بحت و بررسی قرار گرفته است. در انتها به بررسی محاسن، معایب و اهداف روش مدلسازی پرداخته شده است. نتیجهی پژوهش حاضر مبین آن است که مدلسازی ابزاری کاربردی برای تمامی علوم و انواع پژوهشها است. از این روش نه تنها برای توصیف وضعیت موجود بلکه برای پیشبینی رخدادهای آتی نیز استفاده میگردد. روش مدلسازی قدرت پیشبینی نحوهی رفتار سیستم مورد مطالعه و چگونگی تاثیر متقابل عناصر آن سیستم را به پژوهشگر میدهد.
Machine summary:
تعاریف مختلفی برای این واژه ذکر شده است اما آنچه در همهی آنها مشترک است، تأکید بر سادهسازی و کم کردن پیچیدگیها توسط مدل است.
مبانی فلسفی روش پژوهش مدلسازی مدل را میتوان یکی از ابزارهای مهم جهت تحلیل واقعیتها و همچنین یکی از مفاهیم اساسی در معرفتشناسی و فلسفه علم معاصر دانست.
چرا که هم میتوان پژوهشی را از ابتدا با هدف اینکه خروجی آن به عنوان مدل باشد انجام داد و هم میتوان روش مدلسازی را جهت ثبت مدلوارگی و اعتباربخشی مدل مورد ادعا ضمن انجام تحلیل و پژوهش یک پروژه به خدمت گرفت (خنیفر و مسلمی، 1398، ص.
تمایز شاخص این روش با دیگر روشهای پژوهش کیفی نیز دقیقا در همین نکته است که این روش «گاهی به عنوان خروجی سایر روشهای کیفی و حتی کمی به شمار میرود و برخی نیز معتقدند مدلسازی خود روش مستقل پژوهشی است» (خنیفر و مسلمی، 1398، ص.
پژوهشگران برای مدلها ویژگیهایی اساسی را ذکر کردهاند: آنها باید ساده و خلاصه باشند، باید نمایانگر جنبههای اصلی پدیدهی مورد نظر باشند، باید با واقعیتهای آن پدیده (سیستم یا نظریه) هماهنگ و مطابق باشند، باید به منظور تبیین و تشریح آن پدیده یا سیستم کارآمدی لازم را داشته باشند.
حسن دیگر مدلها این است که میتوان به سادگی متغیرها را در یک مدل تغییر داده و نتایج را مشاهده نمود.
حسن سوم این است که مدل از زبانی مشترک (زبان ریاضی و علائم قراردادی یکسان) استفاده کرده و میتوان متغیرها را در آن به راحتی تغییر داده و روابط میان آنها را بررسی کرد.