Abstract:
شروط سوءاستفاده جویانه استفاده از متن قوانین و تحمیـل شـرایط مـورد نظـر فـرد دارای قدرت در قرارداد به وسیلة سوءاستفاده از وضعیت اقتصادی، اجتماعی و تخصص خویش بـه طرف دیگر، در جهت کسب منافع خود و اضرار غیر است. این پژوهش بـا توجـه بـه اهمیـت بـسط دانـش حقـوقی در زمینـة احکـام حـاکم بـر شـروط سـوءاسـتفاده جویانـه در حقـوق مصرفکننده، بر آن است با روش کیفی- تفسیری به بررسی ماهیت شروط سوءاستفاده جویانه حقوق مصرفکننده در نظام های حقوقی ایران و اتحادیه اروپا و راهکارهای مقابلـه بـا شـروط سوءاستفاده جویانه وکاهش سوءاستفاده از شروط در حقوق مصرفکننده بپـردازد. نتـایج ایـن پژوهش بیانگر این است که عدم تعادل مربوط به شـروط منـدرج در قراردادهـا سـبب ایجـاد شرایط سوءاستفاده جویانه بوده و تحمیل آن به مصرفکننده خواهـد شـد و در مقابـل، طـرف ارائه دهنده را از قبول مسئولیت های متعارف و منطقی خود بینیاز میسازد. لذا عرضه کننـدگان کالا و خدمات برای تعیین شروط، باید شـروطی را در نظـر بگیرنـد کـه تعیـین کننـده میـزان مسئولیت و وظایف آنان باشد؛ شرطی که هدف یا اثرش این باشد که فقط عرضه کننده، به طور یکجانبه، حق داشته باشد که کالا یا خدمت مورد نظر را تغییر دهد، هم از جهت تئوری و هم از جهت عملی، نادیده انگاشتن حـق مـصرف کننـده و سـوءاسـتفاده جویانـه اسـت اسـت. در کشورهای عضو اتحادیه اروپا رویه های ضدرقابتی و محدودکننـده و شـفافیت سـازی در بـازار وجود دارد کـه از آنهـا بـه عنـوان نـوعی ضـمانت اجراهـای مناسـب بـرای رعایـت حقـوق مصرف کنندگان استفاده می شود.
Abusive conditions are the use of the text of the law and the imposition of the conditions required by the person in power in the contract by abusing his economic, social and professional status to the other party, in order to gain his own interests and harm others. Given the importance of expanding legal knowledge in the field of provisions governing abusive terms in consumer rights, this study intends to use a descriptive-analytical method to examine the nature of abusive terms of consumer rights in Iranian and EU legal systems and strategies to combat abuse. To demand and reduce the abuse of terms in consumer rights. The results of this study indicate that the imbalance related to the conditions contained in the contracts will create conditions for abuse and impose it on the consumer and, in turn, will make the provider party unnecessary to accept its normal and reasonable responsibilities. Therefore, suppliers of goods and services, in order to determine the conditions, must consider the conditions that determine the level of their responsibilities and duties; Provided that the purpose or effect is that only the supplier unilaterally has the right to change the product or service in question is, both theoretically and practically, a disregard for consumer rights and is abusive. In EU member states, there are anti-competitive and restrictive practices and market transparency that are used as a kind of guarantee of proper implementation to respect consumer rights.
Machine summary:
در ماده ٣ اين دستورالعمل در تعريف شروط سوءاستفاده جويانـه (غيرمنـصفانه ، ناعادلانـه ، تحميلـي و اجحافي ) گفته شده : شروطي ناعادلانه محسوب مي شوند که موضوع مذاکره طرفين نباشد، به شرط اينکه برخلاف حسن نيت و موجب نابرابري فاحش در حقوق و تعهدات طـرفين و بـه ضرر مصرف کننده باشد.
بر اساس تعريف ارائه شده در ماده ٣ دستوالعمل شوراي اتحاديه اروپا، مي توان معيارهـا و ضوابطي براي شناسايي شروط غيرمنصفانه به دست داد: ايجاد عدم تعادل عمده در حقوق و تعهدات طرفين به ضرر مصرف کننده ؛ فقدان حسن نيت ماهيت الحاقي و يک طرفه جزء شروط اصلي و تعيين کننده موضوع اصلي قرارداد نبودن در رابطه با مصاديق سوءاستفاده جويانه (غيرمنصفانه ، ناعادلانـه ، تحميلـي و اجحـافي ) بايـد دانست که برخلاف سيستم حقوقي ما، در برخي از قوانين از جمله دستورالعمل شوراي اروپـا ليستي از شروط سوءاستفاده جويانه (غيرمنـصفانه ، ناعادلانـه ، تحميلـي و اجحـافي ) قـراردادي پيش بينـي شـده اسـت .
در رابطه با حقوق مصرف کننده و شروط سـوءاسـتفاده جويانـه در حقـوق مـصرف کننـده پژوهش هاي متعددي صورت گرفته است از جمله حاجي نوري (١٣٩٤) در پژوهشي بـا عنـوان «بازگشت اعتدال به نظريه سوءاستفاده از حق » ضمن مطالعۀ قلمرو، شرايط و ضـمانت اجـراي سوءاستفاده از حق ، به دنبال امکان جمع ماده تازه تصويب با مـاده ١٣٢قـانون مـدني در پرتـو ديدگاه هاي حقوقدانان فرانسوي و فقيهان اماميه اسـت .