Abstract:
سواد اطلاعاتی در دنیای کنونی که عصر تغییرات شتابناک فناورانه و تکثر منابع اطلاعاتی است، اهمیتی فزاینده دارد. به دلیل پیچیدگی روبه افزایش این شرایط، افراد باگزینه های اطلاعاتی متنوع و متعددی در تحقیقات آکادمیک، در محل کار، و در زندگی شخصی روبه رو هستند. لذا مسئله اصلی اصلی تحقیق این است که عوامل و مؤلفههای موثر بر سنجش سواد اطلاعاتی خبرنگاران چیست؟ هدف اصلی پژوهش حاضر، طراحی مدل سنجش سواد اطلاعاتی خبرنگاران است. این مطالعه براساس رویکرد کیفی انجام شده است. این پژوهش در بخش کیفی از نظر هدف، اکتشافی و از نوع تحقیقات توسعهای- کاربردی و از جنبه روش گردآوری داده، توصیفی- پیمایشی است. به منظور دستیابی به اهداف پیشروی در مطالعه حاضر، در گام اول با بررسیهای جامع کتابخانهای و ارزیابی مطالعات گذشته، عوامل و مولفههای سواد اطلاعاتی خبرنگاران شناسایی و استخراج گردید .در گام بعدی با بهرهگیری از روش دلفی، عوامل و مولفهها شناسایی شدند. جامعه پژوهش حاضر در بخش کیفی، اساتید و متخصصان عرصه خبر هستند. در بخش کیفی از روش نمونهگیری هدفمند استفاده میشود، یعنی تا زمانی اقدام به نمونهگیری میشود که به نقطه اشباع رسیده شود. در پانل خبرگان، 10 نفر انتخاب شدند. برای سنجش و اندازه گیری در بخش کیفی از پرسشنامه دلفی استفاده شده است. نتایج پژوهش حاصل از روش دلفی نشان میدهد پاسخ دهندگان در مجموع، 7 عامل و 30 مولفه برای سواد اطلاعاتی که شامل محیط اطلاعاتی (تسهیلات کامپیوتر، استفاده از اینترنت)، استانداردهای فناوری اطلاعات (برنامه ریزی و مفاهیم فناوری، برنامه ریزی و طراحی تجربه و محیطهای یادگیری، بهرهوری و شیوههای حرفه ای، موضوعات انسانی، اجتماعی، قانونی و اخلاقی، استفاده از فناوری اطلاعات، خودکارآمدی فناوری اطلاعات)، مهارتهای سواد اطلاعاتی (یادگیری الکترونیکی، فعالیتهای تفکر، کاربرد فناوری اطلاعات، ارتباطات اطلاعاتی)، ابزارهای سواد اطلاعاتی (دانش و شناخت ارزیابی سواد اطلاعاتی، عملکرد و شیوههای ارزیابی سواد اطلاعاتی، نگرش نسبت به سواد اطلاعاتی، نیاز اطلاعاتی، دسترسی به اطلاعات، استفاده از اطلاعات قانونی و اخلاقی)، عوامل شخصی (سن، سابقه خدمت، تحصیلات جنسیت، درجه، جایگاه اجتماعی و اقتصادی)، عوامل منطقهای (منطقه محل سکونت، منطقه محل کار خبرنگار) و پیامدهای سواد اطلاعاتی (نوآوری سازمانی، اثربخشی، اعتماد، عملکرد مدیریتی) مطرح کردند.
Machine summary:
بدين منظور مدلهاي سنجش سواد اطلاعاتي مختلف به عنوان پيشينه ي تحقيق مورد مطالعه قرار ميگيرد و با توجه به نظر خبرگان و بررسي اسناد و مدارک موجود، متغيرها شناسايي ميگردد و با توجه به تکنيک دلفي و مدل معادلات ساختاري، متغيرهاي تأثيرگذار بر سواد اطلاعاتي غربال و روابط بين آنها سنجيده ميشود و نهايتاً اجراي اين تحقيق به سازمانهاي خبري کمک مينمايد تا با ايجاد تحول و جهت دهي سازماني به سمت مسير تعالي، قابليت پاسخگويي و تحقق اهداف و ارائه ي خدمات به شهروندان، بهبود بخشيده و در انتها باعث افزايش اعتماد عمومي شهروندان ميگردد.
ضرورت اصلي اين مطالعه از نظر تئوري ضمن اعتبارسنجي، طراحي الگويي در حوزه سنجش سواد ٤٠ فصلنامه علمي سال هفدهم ، پاييز ١٤٠١ شماره ٥٢ اطلاعاتي خبرنگاران است که به عنوان يک مبنا و الگوي علمي ميتواند مورد استفاده جامعه سازماني و پژوهشگران فعال در اين حوزه و مديران سازمانهاي خبري قرار گيرد.
سوال اصلي پژوهش به قرار زير است : عوامل و مؤلفه هاي اثرگذار بر سواد اطلاعاتي خبرنگاران چيست ؟ 1 Tosuncuoglu & Küçükler فصلنامه علمي سال هفدهم ، پاييز ١٤٠١ شماره ٥٢ 41 ٢- ادبيات پژوهش ٢-١- ادبيات تجربي پيترمنسي و سيبجن در سال ٢٠١٧ در مقاله اي به ارزيابي اجزاي سواد اطلاعاتي در افراد جامعه کارشناسي در اسلووني، پرداختند.
محورهاي اصلي شناساييشده سواد اطلاعاتي خبرنگاران بر اساس مباني نظري و پيشينه تحقيق (يافته هاي محقق ) (رجوع شود به تصویر صفحه) 1 Liao & Chang 2 Ahmad et al 3 Kultawanich et al 4 Çoklar et al 5 Shao & Purpur 6 Johnson-Grau et al 7 Goodsett ٤٦ فصلنامه علمي سال هفدهم ، پاييز ١٤٠١ شماره ٥٢ (رجوع شود به تصویر صفحه) ٢.