Abstract:
یکی از مباحث ارزشمند علوم قرآنی، مسئله «تناسب آیات قرآن با یکدیگر» است. این
تناسب و ارتباط در واژگان قرآنی، در درون یک آیه یا آیات هر سوره نمایان است. با
وجود اینکه آیات سورههای قرآن به ظاهر پراکنده و هر یک مشتمل بر موضوعاتی متفاوت
است، اما با توجه به علم، حکمت و هدفداری خداوند، متن قرآن دارای همگرایی موضوعی و
محتوایی در جهت هدف تربیتی و هدایتی است و عناصر محتوایی قرآن همانند اجزای یک
ساختمان، به هم پیوسته و ناظر به یکدیگرند. با این طرز تلقی بوده که در میان
دانشمندان اسلامی، کسانی کوشیدهاند سورهها را به صورت مجموعی و رویهم رفته بررسی
و تحقیق کنند. اینان با نگاه تازهای که از این دریچه مبارک به حقایق قرآنی
دوختهاند، توانستهاند به نتایج گرانباری دست یابند.
این مقاله بر آن است که با اثبات تناسب آیات، در پی بردن به ژرفای معنایی آیات و
نکات ظریف آن ما را یاری رساند و نیز پاسخگوی کسانی باشد که سبک قرآن را پراکنده
میدانند.
Machine summary:
"بنابراین، با توجه به اینکه قرآن چنین خدشه و انتقادی را از کفار نقل نکرده است، میتوان استنباط کرد که نظم آیات موجود در سورهها چنان بدیهی و ملموس و قابل قبول بوده که جایی برای بهانهجویی کفار باقی نگذاشته است، بلکه آنان چون با آیات روشن و منظم و هدفدار قرآن مواجه میشدند و راه فرار را به روی خود مسدود میدیدند، موضوع کلام را تغییر داده، ایرادهای بنیاسرائیلی میگرفتند و میگفتند: «و إذا تتلی علیهم آیاتنا بینات ما کان حجتهم إلا أن قالوا ائتوا بآبائنا إن کنتم صادقین» (جاثیه: 25)؛ هنگامی که آیات روشن و گویای قرآن بر آنها تلاوت میشود هیچ دلیلی برای مخالفت ندارند، جز آنکه بگویند پدران ما را زنده کنید اگر راست میگویید.
بنابراین، با وجود دلایل ترتیب توقیفی، این شبهه از بین میرود؛ همانگونه که شیخ ولیالدین ملوی به این شبهه چنین پاسخ داده است: این سخن که گفته میشود نباید برای آیات به دنبال مناسبت گشت به دلیل اینکه برحسب وقایع، پراکنده است، توهمی بیش نیست.
[54]ـ روایتی که از امیرمؤمنان علی علیهالسلام نقل شده که میان اول و آخر این آیه مقدار زیادی از قرآن بوده و حذف شده است، به هیچ وجه، از نظر سند اعتبار ندارد و اینگونه احادیث، که بر تحریف یا اسقاط قسمتهایی از قرآن دلالت دارد، یا از مجعولات دشمنان اسلام و منافقان برای بیاعتبار جلوه دادن قرآن است و یا بعضی از افراد چون نتوانستهاند ارتباط آغاز و انجام آیه را درک کنند، چنین پنداشتهاند که در اینجا حذف یا اسقاطی در کار بوده است، در حالی که جملههای آیه کاملا با هم ارتباط دارند."