نکاتی چند درباره شعر نو فارسی Journal Article

همین مضمون در حافظ با مایه‌ای فلسفی عجین می‌گردد و به این صورت در می‌آید: بعد ازینم نبود شایبه در جوهر فرد که دهان تو در این نکته خوش استدلالیست در مقایسه اشعار این دوره با سروده‌های شاعران نوپرداز با تباین آشکاری رو به رو می‌شویم: شاعر عصر غزنوی برون‌گراست، مهم برای او جلوه‌هاست و او کاری به علل و اسباب ندارد؛ مقید به سنت شعری است؛ نوآوریش در بیان استادانه با حفظ مضامین است؛ در شعرش، صورت بر ماده فایق است؛ تصاویر شاعرانه در سروده‌اش انتزاعی و غیرشخصی است؛ شعر، با مشترکات، در چارچوب سبک دوره‌ای محصور است؛ مخاطبان شاعر محدود و خود اهل ذوق و ادب‌اند و با شاعر سنخیت فرهنگی دارند؛ فردیت زبان شاعر نسبتا ضعیف است و با تعبیرات قالبی رنگ می‌بازد. اما، اگر به جای شعر متکلفانه خاقانی، به غزلیات شمس یا رباعیهای خیام توجه کنیم، در آنها پرتو همان تجربه‌های عرفانی و فلسفی عمیق را می‌یابیم که از دسترس اذهان عادی به‌دور است و مانند تجربه‌های شعری و زیباشناسانه شاعران نوپرداز بی‌همتاست و لازمه انس و الفت گرفتن با آنها سنخیت فکری و روحی پیدا کردن با شاعر و رخنه کردن به حریم اوست. به نظر ما، شعر نو ــ اگر جوهر شعری آن ملاک گرفته شود ــ از جهت عمق و از این نظر که دریافت آن مستلزم نوعی همحسی و همدلی با شاعر و راه یافتن به حریم مکنونات اوست، دنباله شعر عرفانی است و از این حیث که، در انواعی از آن، مقصود _______________________________ 2 ) تعبیر ابهام از حقوقی است که به نظر ما، برای افاده مقصود او بهترین انتخاب نیست.