Abstract:
یکی از منتقدانی که در حوزهء نقد مضمونی جایگاه ویژهای را به خود اختصاص داده،ژان استار وبنسکی1است.او نیز همچون سایر منتقدان این حوزه،ادبیات را نه موضوع شناختی علمی، بلکه موضوع تجربی و احساسی به شمار میآورد که دارای جوهرهء معنوی است.
استار وبنسکی،اساس نقد خود را بر پایهء«نگاه»و«ارتباط»استوار کرده است، این دو مقوله که از مباحث مهم و بنیادی نقد مضمونی به شمار میروند در آثار این منتقد،جایگاه ویژهای را به خود اختصاص دادهاند.
مضمون نگاه نزد استار وبنسکی بسط پیدا کرده و در فعالیت نقد او به نگاه نقد تبدیل میشود.از منظر وی نگاه نقد،مانی به ایدئال خود تبدیل میشود که هم،نگاهی با فاصله باشد(یعنی نگاهی که اثر را به شکلی عینی تجزیه و تحلیل میکند)و هم،نگاهی مبتنی بر همدلی و نزدیک شدن به اثر به منظور نائل آمدن به شناخت شهودی از آن اثر.
در این مقاله ضمن بررسی«مضمون نگاه»نزد استار وبنسکی،سیر تحول و اندیشهء نقد او مورد تحقیق قرار گرفته است.
Machine summary:
"سپس در اندیشهء او مسئلهء نگاه زنده مطرح میشود؛نگاهی که به کشف ژرفای جهان ابژه میل دارد اما نمیتواند به فراتر از آن راه یابد و اتفاقا این ویژگی برای نگاه زنده در اندیشهء استار وبنسکی منفی تلقی نمیشود چراکه منتقد اعتقاد دارد شناخت خویش حاصل نمیشود مگر از طریق برخورد با حجاب و مقاومت جهان بیرونی،اعتقاد به تمایز بین اندیشهء آگایه سوژهء نظارهگر و ابژهای که به آن نظاره میشود.
اما از آنجا که این جهان بیرونی اساسا خارج از دنیای باطنی و انتزاعی سوژه است و هیچ شباهتی بین این دو دنیای کاملا جدا از هم وجود ندارد این سؤال مطرح میشود که چگونه فرد میتواند به درک جهان بیرونی دست یابد؟در پاسخ به این مسئلهء مهم و اساسی در نقد استار وبنسکی باید دانست که اتفاقا آگاهی از طریق معطوف شدن به دنیای بیرونی که از جنس اندیشه نیست حاصل میشود.
اساسا اندیشهء بنیادی استار وبنسکی نیز در این سمت جهت میگیرد و کارکرد اصلی خود را در همین ارتباط با دنیای پیرامون مییابد و البته این ارتباط با جهان بیرونی همانگونه که گفته شد اساس فلسفهء پدیدارشناسی هوسرل است که عقیده دارد آگاهی هنگامی حاصل میشود که به غیر خود و خارج، معطوف شود.
در حوزهء نقد نیز رعایت این فاصله،نکتهای بنیادی است چراکه تنها در این صورت است که نگاه نقد برای خود دیدی کلی فراهم آورده و بر دنیای اثر اشراف مییابد تا بدین طریق بتواند هم اثر و هم حواشی آن را ببیند و تحلیلی عینی از آن به دست دهد."