Abstract:
در قرن هفتم هجری شمسی،خواجه نصیر الدین طوسی با رویکرد فلسفی به مباحث کلامی،مکتب کلام فلسفی را بنیان نهاد.پس از او شاگردان مکتب وی،شیوه او را در تقریر مسائل کلامی ادامه دادند. ملا عبد الرزاق لاهیجی متخلص به فیاض،یکی از برجستهترین متکلمانی بود که آثار خود را در قالب سنت کلام فلسفی به نگارش درآورد.او همانند خواجه و حتی بیش از او با استفاده از اصول،قواعد و اصطلاحات فلسفه مشا،به تقریر و تبیین مباحث کلامی پرداخت و از این حیث،تأثیر فراوانی بر جریان فلسفی شدن علم کلام در مذهب تشیع داشت.مقاله حاضر با استفاده از تحلیلهای ساختاری و محتوایی آثار کلامی لاهیجی،در صدد تبیین نقش وی در فرایند فلسفی شدن علم کلام است.
In the seventh century of Hijrah، khajah Nasir al-Din Tusi، viewing theological discussions with a philosophical approach، founded Shi‘ite philosophical theology. Molla ‘Abdorrazzaq Lahiji، called in his poems Fayyaz، was one of the most famous theologian who wrote his works in the tradition of philosophical theology. Like khajah Tusi and even more than him، Lahiji، relying on the peripatetic principles، explained and justified theological problems and، in this way، played an important role in philosophizing Shi‘ite theology. This paper، analyzing Lahiji‘s theological works with regard to their structure and content both، has sought to show his role in the field.
Machine summary:
"او همانند خواجه و حتی بیش از او با استفاده از اصول،قواعد و اصطلاحات فلسفه مشا،به تقریر و تبیین مباحث کلامی پرداخت و از این حیث،تأثیر فراوانی بر جریان فلسفی شدن علم کلام در مذهب تشیع داشت.
مقاله حاضر با استفاده از تحلیلهای ساختاری و محتوایی آثار کلامی لاهیجی،در صدد تبیین نقش وی در فرایند فلسفی شدن علم کلام است.
این پژوهش با استفاده از تحلیلهای ساختاری و محتوایی آثار کلامی لاهیجی مانند:گوهر مراد،سرمایه ایمان و شوارق الإلهام،به تبیین نقش وی در فرایند فلسفی شدن علم کلام پرداخته است.
گوهر مراد را باید مرجع و منبعی ارزشمند در تحقیق آرا و اندیشههای کلامی و فلسفی لاهیجی بشمار آورد؛زیرا دیگر آثار وی همانن شوارق الإلهام، یا کامل نیستند یا مانند الکلمات الطیبه،به موضوع ویژهای اختصاص یافتهاند و یا مانند حاشیه بر شرح جدید تجرید و حاشیه بر حاشیه خفری،به قصد توضیح و تعلیقه بر آرای دیگر دانشمندان نگاشته شدهاند و یا همانند سرمایه ایمان به قدری مختصر نوشته شدهاند که نمیتوانند به نحو کامل بیانگر اندیشههای فیاض باشند.
در حقیقت،گوهر مراد،اثری فلسفی-کلامی است که اگر تأثیر گرایشهای عرفانی لاهیجی بر نحوه تقریر مطالب کتاب را هم در نظر بگیریم؛باید اذعان کنیم که این اثر با رویکرد کلام فلسفی-عرفانی نگاشته شده است.
نکته شایان تأمل دیگری که از بررسی فهرست منابع مورد استفاده فیاض در تدوین شوارق و حتی گوهر مراد و سرمایه ایمان به دست میآید،بیاعتنایی او از آثار کلامی بسیاری از متکلمان پیشین،مانند شیخ مفید،سید مرتضی و شیخ طوسی گرفته تا ابن میثم،فاضل مقداد،بیاضی و بسیاری از متکلمان دیگر است."