Abstract:
هدف این مقاله،تعیین درجهء توسعهیافتگی نقاط شهری استان آذربایجان شرقی و تحلیل روند نابرابریهای ناحیهای در استان،طی سالهای 1365،1375 و 1385 است.محدودهء مورد مطالعه،شامل نقاط شهری استان آذربایجان شرقی در سالهای مذکور است.روش پژوهش«توصیفی-تحلیلی»است.شاخصهای مورد بررسی متشکل از 39 شاخص،شامل شاخصهای بهداشتی و درمانی،فرهنگی و آموزشی،اقتصادی،زیربنایی و مسکن،ورزشی و تلفیقی از شاخصهای مورد مطالعه است.با استفاده از روشهای تحلیل عاملی و موریس،درجهء توسعهیافتگی و رتبهی هریک از نواحی محاسبه شده است.سپس با بهرهگیری از مدل تحلیل خوشهای،نقاط شهری استان آذربایجان شرقی در سه سطح توسعهیافته،نیمه توسعهیافته و محروم طبقهبندی شده است. با توجه به شاخصهای مورد مطالعه،با وجود توسعهء نامتعادل بین نقاط شهری استان،شکاف و واگرایی بین ناحیهای در سال 1385 نسبت به سال 1365 تا حدودی کاسته شده و یک نوع همگرایی و تجانس بین ناحیهای در حال شکلگیری است.
Machine summary:
"در کشور ایران و در محدودهء مورد مطالعه یعنی نقاط شهری استان آذربایجان شرقی،تمرکز امکانات و خدمات اداری و اقتصادی در نخست شهر ناحیهای،کلان شهر تبریز،تحت تاثیر مکانیسمهای حاکم بر ساختار اقتصادی و اجتماعی کشور و نحوهء نگرش به توسعه بر پایهء ایجاد قطبهای رشد به جریان عظیم مهاجرت سرمایه و نیروی انسانی ماهر و متخصص از نواحی پیرامونی به این ناحیه منجر شده که نتیجهء آن،رشد و تمرکز امکانات در یک نقطه و رکود در نواحی دیگر است.
برای انجام این تحقیق سوالهای پژوهشی به شرح ذیل عنوان شده است: 1-آیا میان نقاط شهری استان آذربایجان شرقی به لحاظ برخورداری از شاخصهای توسعه تفاوت وجود دارد؟ 2-آیا نقاط شهری استان آذربایجان شرقی از لحاظ توسعهیافتگی قابل تقسیمبندی به نواحی توسعهیافته، نیمه توسعهیافته و محروم هستند؟ 3-میزان نابرابریها و شکاف در میان نقاط شهری استان آذربایجان شرقی در سال 5831 کاهش یا افزایش داشته است؟ بنابراین،اهدف تحقیق حاضر،دستیابی به درجهء برخورداری نقاط شهری استان آذربایجان شرقی از نظر شاخصهای توسعه و دستیابی به میزان نابرابری و روند تغییرات سطوح توسعه در سالهای 5631-5831 در محدودهء مورد مطالعه است که طی آن با استفاده از روشهای تحلیل عاملی32،موریس42،ضریب پراکندگی52،شاخصهای بخشهای بهداشتی و درمانی، فرهنگی و آموزشی،اقتصادی،زیربنایی و مسکن، (32)- Factor Analisys Method (42)- Morris Method (52)- Coefficient of Variation ورزشی و تلفیقی بررسی و علل و عوامل تاثیرگذار بر این تغییرات با تحلیل نظری تشریح شده است."