Abstract:
رساله موسیقی موسوم به کلیات یوسفی منسوب به ضیاالدین یوسف، در دوره فتحعلی شاه قاجار(حک: 1212- 1250ه.) نوشته شده است. این رساله کوتاه، با وجود تکراری بودن برخی مطالب آن، از آن رو که تداوم نگارش رسالات موسیقی را در دوران قاجار نشان می دهد، اهمیت دارد. اشاره به نام دوازده دستگاه در این رساله نیز نکته مهمی را در روند تاریخی مفهوم دستگاه روشن می کند. مفهوم وزن در موسیقی (ایقاع) که در این رساله، چون بیشتر رسالات موسیقی دوران صفوی و پس از آن، با نام “اصول” شناخته می شود، آخرین فصل این رساله است. بخش اول این فصل که با تاثیر از رساله موسیقی میرصدرالدین قزوینی (د. 1008 ه.) نوشته شده، با تعریف اصول و نقره آغاز، و در ادامه از 5 دور متقدم و سپس هفده دور متاخر یاد می شود، سپس مولف به اصناف تصانیف (انواع یا ژانرهای موزون موسیقی) می پردازد؛ در بخش دوم که احتمالا تاثیر گرفته از رساله بهجت الروح است، بیست و چهار دور ایقاعی شرح داده شده است.
Machine summary:
) نوشته شده، با تعریف اصول و نقره آغاز، و در ادامه از ٥ دور متقدم و سپس هفده دور متأخر یاد می شود، سپس مولف به اصناف تصانیف (انواع یا ژانرهای موزون موسیقی ) می پردازد؛ در بخش دوم که احتمالا تأثیر گرفته از رساله بهجت الروح است ، بیست و چهار دور ایقاعی شرح داده شده است .
همچنان که صفی الدین به فطری و جبلی بودن توانایی حفظ وزن در افـراد قائـل است ، ٢ مولف کلیات یوسفی نیز همین نظر را دارد و در ایـن زمینـه مـاجرایی را بـه ابن سینا نسبت می دهد: «چنین آوردهاند که شیخ الرئیس از خدمت مجدالدوله دیلمی بیرون آمده به منـزل خود می رفته .
ادامه مطلب را که می توان بخش دوم این فصل دانست ، با شعری که در آن اسـامی اصول آمده است ، آغاز می شود: چون شوی از اصول پرده گشای فاخته ضرب و ترک ضرب نمای با برافشان، مخمس و چنبر با خفیف و ثقیل دان اوفر مأتین است و دور و نیم ثقیل هزج و اوسط و رمل ما قیل دویک و چارضرب و ضربالفتح نیست قطعا در آن چه گفتم قدح شاهنامه ١ است اصل ٢ و هم با فرع پس روان آمده طویل از شرع دوی دیگر سماع و دور روان جمله را یاد گیر و نیک بدان مؤلف بیست و چهار دور را که در این اشعار آمده، چنین بر می شمارد: ١.