Abstract:
مهم ترین مسائلی که پیرامون قیام الهی سرور شهیدان عالم، وجود دارد برهه تاریخی، هدف و فلسفه آن و نیز نتایجی است که از بطن این قیام، درخت اسلام را بارور ساخته است. درباره هدف قیام اباعبدالله الحسین دو رویکرد عمده وجود دارد. دیدگاه نخست، شهادت طلبی در راستای اصلاح امت پیامبر را هدف آن حضرت می داند و دومین دیدگاه، دست یابی به حکومت را هدف حضرتش می شناسد. علامه عسکری با توجه به بحث کلامی علم امام، دیدگاه نخست را برگزیده و پس از ارائه ادله اثبات ادعا، به ویژه خطبه ها و نوشته های حضرت، به توجیه و توضیح ادله دومین دیدگاه پرداخته است. ایشان همچنین با نگاهی به شرایط اجتماعی زمان قیام، تشکیل حکومت توسط حضرتشان را ناممکن و یا بی تاثیر معرفی می کند. صالحی نجف آبادی نیز با نگاهی مستقل از مباحث کلامی، سعی دارد تا با مویداتی تاریخی به اثبات دیدگاه دوم پرداخته و تشکیل حکومت اسلامی را هدف امام حسین علیه السلام معرفی نماید. با توجه به ادله ارائه شده دو دیدگاه و سنجش شرایط تاریخی قیام، نگارنده بر این باور است که نگاه نخستین صحیح بوده و ادله ارائه شده از سوی دومین نگرش همراه با کاستی های جدی است.
Machine summary:
"250 بیشینه این بیانات مرحوم صالحی در برابر دیدگاه علامه عسکری است؛ چه اینکه ایشان معتقدند: اولا، هدف قیام عاشورا تشکیل حکومت نبود؛ ثانیا، شرایط تشکیل حکومت مهیا نبود؛ ثالثا بر فرض تشکیل حکومت، امام حسین علیهالسلام با وجود شرایط و فضای غالب آن زمان، قادر به اصلاح جامعه از طریق حکومت نبود و حتی شرایط برچیدن برخی از خرافات و بدعتها نیز برای حضرتش مهیا نمیشد.
علامه عسکری معتقد است: گرچه عده زیادی در آن زمان خواستار خلافت و حکومت امام حسین علیهالسلامبودند، اما امام حسین علیهالسلام در صورت قبول این امر، ناگزیر بود تمام اجتهادات و بدعتهای پیشین را نیز بپذیرد و یا دستکم در برابر آنها سکوت کند؛ چه اینکه مردم اجازه تغییر و تبدیل آنها را به حضرتش نمیدادند، چونان که این امر برای امیرالمؤمنین نیز مهیا نگردید: از اینرو، مسلمانان در آن عصر خواهان بیعت با امام حسین علیهالسلام بودند تا بر اثر آن، امام بعد از معاویه رسما و شرعا خلیفه شده، مقام خلافت را به همه ویژگیهایش به دست آورد.
» 275 به راستی اگر هدف امام تشکیل حکومت بود، چرا پس از آگاهی از منتفی شدن شرایط تشکیل حکومت، باز هم به حرکت خود ادامه داد؟ اگر هدف حضرت تشکیل حکومت بود، چرا با اعلام خبر شهادت مسلم به همراهان، باعث پراکنده شدن آنها شد؟ 276 علامه عسکری معتقد است: کسی که در مقام به دست آوردن خلافت و فرمانروایی باشد، با کسانی که گردش جمع شده و قصد آن دارد که به یاری و پشتگرمی ایشان زمام حکومت را به دست بگیرد، چونان نمیکند (و خبرهای اینچنین ناامیدکننده را به آنها نمیدهد)، بلکه آنها را به پیروزی و به دست گرفتن قدرت و سلطنت دلخوش میدارد و هرگز سخنی نمیگوید (و خبری نمیدهد) که اطرافیانش را دلسرد و ناامید نماید."