Abstract:
این مقاله با رویکرد تحلیلی و نظری به بررسی ویژگیها و مبادی و روش کشف سنتهای اجتماعی در قرآن میپردازد. سنت اجتماعی به تدبیر و ساماندهی خدای متعال که دارای تداوم و تکرار است اطلاق میشود و بیانگر قوانین و احکام حاکم بر پدیدهها و زندگی اجتماعی و روابط میان افراد و گروهها است.استناد به خدا، تبدلناپذیری، سازگاری با اختیار انسان، و پیوند با زندگی اجتماعی انسان از جمله ویژگیهای سنتهای اجتماعی در قرآن است. از آنجا که سنتهای اجتماعی دایرهای وسیع و انواع گوناگونی دارند، روش کشف آنها متنوع است.
Using an analytical-theoretical approach، the present paper studies the features، principles، and way of discovering social traditions in the holy Quran. The term social customs is attributed to the Most High God's management and organization which have high frequency and it is indicative of the rules and laws governing social phenomena and life، and the relations between individuals and groups.
Among the features of social customs in the holy Quran are reliance on God، constancy، conformity with man's free will، and connection with man's social life. Due to the considerable variety and broad range of social customs، there are a various ways of discovering them.
Machine summary:
"2. سنت اجتماعی و قانون اجتماعی بسیاری از دانشمندان علوم انسانی 20 پایایی و همگانیبودن و به تعبیر دیگر، اعتبار عام را مهمترین شرط علمیبودن قوانین و قضایای علمیمیدانند و بر این باورند که دستاوردهای تجربه درونی به لحاظ شخصیبودن آن و نیز معارف دینی به لحاظ جدلیالطرفین و غیرقابل اثباتناپذیر بودن مبانی آن ـ دستکم برای همگان ـ از حوزه و قلمرو علم بیرون است و در تحقیقات علمی نباید به آنها استناد کرد و فقط دستاوردهای تجربة بیرونی و استنتاجهای عقلی عام در خانوادة علم قرار دارند.
ما با اینکه مزایای روش تعبدی را پذیرفتهایم، بر این باوریم که به سه دلیل به تحقیقات اجتماعی نیازمندیم: نخست آنکه اگر از طریق روش تعبدی بتوانیم همة قوانین جامعهشناختی و تاریخی را کشف و تبیین کنیم ـ امری که نیازمند تحقیقات گسترده و درازمدت است ـ دستکم برای پی بردن به اینکه فلان پدیدة اجتماعی چه وضعیتی دارد و مورد کدام سنت یا طبقه و مفهوم خاص میباشد، نیازمند تحقیقات اجتماعی هستیم؛ چه آنکه قرآن، به ویژه در مورد جوامع پس از پایانیافتن وحی در قالب مفاهیم کلی سخن گفته است و روایات نیز مشابه آیاتاند.
توصیه به تفکر در احوال پیشینیان، عبرتآموختن و پندگرفتن از سرنوشت ایشان، برحذرداشتن امت اسلام و جوامع انسانی از گرفتار آمدن در عقوبتهایی مشابه عقوبتهای ایشان، تصریح به وجود مشابهت امت اسلام با امم گذشته در امکانات، رفتارهای فردی و گروهی، آداب و رسوم و پیامدهای اعمال گروهی و بیان این نکته که امام معصوم( خود نیز با سیر و بررسی احوال گذشتگان، سنتهای خدا را در مورد آنان بیان میکند و بیان نمونههای متعدد از آن سنتهای اجتماعی، اموری است که در روایات بر آن تأکید شده است."