چکیده:
امام علی(ع) به عنوان پیشوای مسلمانان، در دوران زمامداری خود، در برابر حقوق اساسی بشر سخت پرتلاش و حساس بوده و خود را متعهد به مهیا ساختن بسترها و زمینه های لازم برای تامین آن حقوق می دانستند. چرا که ایشان معتقد بودند افراد به اعتبار انسان بودن دارای یک سری حقوقی در جامعه هستند که جزء حقوق ذاتی آن ها است و محروم شدن از این حقوق طبیعی و ذاتی سبب از دست رفتن هویت و شخصیت انسانی شان می شود. چنان که در زمان انتصاب مالک اشتر به سمت استانداری، تا مین و تضمین حقوق بنیادین انسان ها را در قالب منشور حکومتی به ایشان ابلاغ نموده اند. اینکه در منظر امام علی (ع) حقوق بشر چه جایگاهی دارد و حقوق بنیادین بشر در چارچوب منشور حکومتی چیست، سوالاتی است که در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقاله پس از مرور ادبیات نظری در باره حقوق بشر، با استفاده از روش تحلیل محتوا، حقوق بنیادین بشر در منشور حکومتی استخراج و تحلیل شده است. یافته های این تحقیق نشان می دهد نه تنها حقوقی بنیادینی که تمدن قرن بیستم برای بشر به رسمیت شناخته است، در مقایسه با منشور حکومتی مالک اشتر نوعی سازگاری وجود دارد، بلکه برتری دیدگاه حقوق بشری در منشور حکومتی نسبت به دیدگاه رایج حقوق بشر را نمایان می کند.
خلاصه ماشینی:
(هاشمی نژاد، ١٣٥٧:١٨٣) مکتب حیاتبش خ اسلام ، نه تناه از حق حیات ، حق آزادی ، حق دادخواهی ، حق برابری ، حق امنیت ، حقوق اقلیت ها و ده ها حقوق دیگر را که امروزه برخی از آن ها مفاد بیانیه جهانی حقوق بشر را تشکیل می دهند، به روشنی و آگاهانه یاد کرده است ؛ بلکه پیامبراعظم (ص ) و امیرالمومنین حضرت علی (ع ) در مقام عمل نیز حقوق اساسی بشر را به بهترین وجه به مورد اجراء درآورده اند و تصویری از تعالی حقوق بشر در تاریخ و حقوق بشر در عصر خود را برای تمامی عصرها و نسل ها به نمایش گذاشته اند.
سفارش هایی که آن حضرت در این نامه خطاب به مالک اشتر و در واقع خطاب به انسان و تاریخ بشریت بیان فرموده است ، هرگاه به درستی و به طور کامل اجرا شود، نه تنها ضامن ایجاد و حفظ عدالت اجتماعی و امنیت زندگی و آرامش خاطر و آسایش مردم جامعه است ، بلکه بالاتر از آن ، عامل مهمی است که در جامعه انسانی ، زمینه های مساعدی را ایجاد می کند تا تمام افراد اجتماع ، با علم و آگاهی و درک و ایمان ، به خود سازی اسلامی بپردازند و چنان خود را از رذایل و مفاسد پیراسته گردانند که همگی به صورت بندگانی مؤمن و صالح برای خدا درآیند و راه نجات و رستگاری را طی کنند(میرتاج الدینی ، ١٣٧٦: ٢٨).