چکیده:
با مطالعه و بررسی اشعار شفیعی کدکنی می توان اصول و ارکان زیباشناسی شعر او را شناخت؛ اصول و ارکانی که مایه قوام زیبایی در شعر و جذابیت آن برای مخاطب می شود. اصل «وحدت» در زیباشناسی شعر شفیعی کدکنی مهم ترین رکن است. به بیان دیگر، رشته هایی مرئی و نامرئی در لفظ و معنی اجزای سخن شفیعی را به هم پیوند زده و به آن ها پیکره ای واحد داده است و همین نکته باعث جذابیت و تاثیرگذاری بیش تر آن در مخاطب شده است. انسجام در شعر وقتی حس می شود که میان اجزای آن شعر نوعی وحدت و در عین حال تنوع وجود داشته باشد. وحدت سبب هماهنگی بین اجزای سخن می شود و مایه هم بستگی و ماندگاری آن. شعری که مضمون و لفظ آن وحدت داشته باشد احساس زیبایی بیش تری برمی انگیزد. در این مقاله، اصل وحدت و عناصر موثر در ساخت آن همچون: وحدت مضمون، هماهنگی اجزا، تحول و سیر تدریجی، تناسب، و تکرار بررسی می شود.
خلاصه ماشینی:
وﺣﺪت و اﻧﺴﺠﺎم در ﺷﻌﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ * ﻗﺎﺳﻢ ﺻﺤﺮاﺋﻲ ** ﺷﻬﺎب ﮔﻠﺸﻨﻲ ﭼﻜﻴﺪه ﺑﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ اﺷﻌﺎر ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﻣﻲﺗﻮان اﺻﻮل و ارﻛﺎن زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷـﻌﺮ او را ﺷﻨﺎﺧﺖ؛ اﺻﻮل و ارﻛﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﺔ ﻗﻮام زﻳﺒﺎﻳﻲ در ﺷـﻌﺮ و ﺟـﺬاﺑﻴﺖ آن ﺑـﺮای ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻲﺷﻮد.
ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ از ﻓﻨﻮن ﺷﻌﺮ و اﺻﻮل و ارﻛﺎن زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ آن آﮔﺎه اﺳﺖ و ﻧﻴﺰ اﻧﺪوﺧﺘﻪای درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻪ از ﺗﺠﺮﺑﻴﺎت ﮔﺬﺷﺘﮕﺎن ﺷﻌﺮ و ادب ﻓﺎرﺳﻲ دارد؛ ﺑﻪﻧﻈﺮ ﻣﻲرﺳـﺪ ﺑـﺎ ﻣﻄﺎﻟﻌـﻪ و ﺑﺮرﺳﻲ اﺷﻌﺎر او ﺑﻬﺘﺮ ﻣﻲﺗﻮان ﺑﻪ اﺻﻮل و ارﻛﺎن زﻳﺒﺎﺷﻨﺎﺳﻲ ﺷﻌﺮش ﭘﻲ ﺑﺮد؛ اﺻﻮل و ارﻛـﺎﻧﻲ ﻛﻪ ﻣﺎﻳﺔ ﻗﻮام زﻳﺒﺎﻳﻲ در ﺷﻌﺮ و ﺟﺬاﺑﻴﺖ آن ﺑﺮای ﻣﺨﺎﻃﺐ ﻣﻲﺷﻮد.
ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﻫﻢ در آﺛﺎر ﺧﻮد، ﻫﻨﮕﺎم ﺑﺤﺚ از ﺷﻌﺮ و زﻳﺒﺎﻳﻲ آن، ﺑﺮ ﻋﻨﺼﺮ وﺣﺪت ﺗﻜﻴﻪ ﻛﺮده اﺳﺖ.
اﻣﺎ، ﺗﻮ و دوﺳﺘﻲ، ﺧﺪا را ﭼﻮ از اﻳﻦ ﻛﻮﻳﺮ وﺣﺸﺖ ﺑﻪ ﺳﻼﻣﺘﻲ ﮔﺬﺷﺘﻲ ﺑﻪ ﺷﻜﻮﻓﻪﻫﺎ، ﺑﻪ ﺑﺎران ﺑﺮﺳﺎن ﺳﻼم ﻣﺎ را )ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ، 6731: 342( در اﻳﻦ ﻗﻄﻌﻪ، ﺷﺎﻋﺮ ﺑﺮای ﻧﻴﻞ ﺑﻪ ﻫﺪف ﺧﻮﻳﺶ از دو ﻋﻨﺼﺮ ﻃﺒﻴﻌﺖ ﻳﻌﻨﻲ ﻧﺴـﻴﻢ و ﮔـﻮن ﺑﺎ زﺑﺎن ﺳﻤﺒﻮﻟﻴﻚ اﺳﺘﻔﺎده ﻛﺮده اﺳﺖ.
ﺑﺮرﺳﻲ وزن ﻋﺮوﺿﻲ در ﺷﻌﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺑﺨﺶ ﻣﻬﻤﻲ اﺳﺖ ﻛـﻪ ﻣـﻲﺗـﻮان آن را در ﻣﺒﺤﺚ ﺗﻜﺮار ﺑﺤﺚ و ﺑﺮرﺳﻲ ﻛﺮد.
در ﺑﺮرﺳﻲ اوزان ﺷﻌﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ، ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ و ﺗﻨﺎﺳﺐ وزن ﺑﺎ ﻣﻔﻬﻮم ﻣﻮرد ﻧﻈﺮ ﺷـﺎﻋﺮ ﻧﻜﺘـﺔ درﺧﻮر ﺗﻮﺟﻬﻲ اﺳﺖ.
در آﺛﺎر ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ، اﺷﻌﺎری را ﻣﻲﻳﺎﺑﻴﻢ ﻛﻪ اﻧﺪﻳﺸﺔ واﺣﺪی اﺟﺰای آن را ﺑﻪ ﻫﻢ ارﺗﺒﺎط داده اﺳﺖ.
ﻫﻤﺎﻫﻨﮕﻲ اﺟﺰا در ﺷﻌﺮ ﺷﻔﻴﻌﻲ ﻛﺪﻛﻨﻲ ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻌﻨﻲ اﺳﺖ ﻛﻪ ﻋﻨﺎﺻﺮ ﺗﺸـﻜﻴﻞدﻫﻨـﺪة ﺷـﻌﺮ او ﻧﻈﻢ ﺧﺎﺻﻲ دارد.