چکیده:
هدف از انجام این تحقیق آگاهی از مبانی، اصول و فرایند تالیف کتاب های درسی دوره ابتدایی در ایران و پیشنهاد اصول و فرایند مناسب برای آن است. پژوهش حاضر در دومرحله انجام شده است؛ در مرحله اول به روش مطالعه اسنادی و نظرخواهی از مولفان کتاب های درسی شاخص ها انتخاب شد و در مرحله دوم به کمک این شاخص ها ، فرایندها و اصول تالیف کتاب درسی از نظر تعدادی از صاحب نظران بررسی شد. جامعه و نمونه آماری این پژوهش شامل 28 کتاب درسی دوره ابتدایی درکشور ایران، 50 نفر از معلمان مجرب و 25 نفر از کارشناسان خبره در دوره ابتدایی است. ابزارهای گردآوری داده ها پرسشنامه نظرسنجی بود. برای تجزیه و تحلیل نتایج به دست آمده از روش آمار توصیفی(مقیاس رتبه بندی، میانگین و درصدگیری) استفاده شده است. یافته های این پژوهش بیانگر آن است که در طراحی و تالیف یک کتاب درسی دست کم باید ده فرایند طی شود، از سوی دیگر، در انتخاب و سازماندهی محتوای دروس مختلف افزون بر معیارهای عمومی، رعایت معیارهای ویژه برای هر ماده درسی ضروری است.
خلاصه ماشینی:
در این مقاله مباني برنامه درسي، اصول علمی در انتخاب و سازماندهی محتوای کتابهای درسی دوره ابتدایی، نكات قوت و ضعف كتابهاي درسي از طریق مطالعه اسنادی و نظرسنجی از کارشناسان برنامهریزی درسی و معلمان مجرب بررسي شد.
اصول خاص در انتخاب و سازماندهي محتواي كتابهاي درسي از ديد افراد صاحبنظر چيست؟ پيشينه پژوهش تحقیقات در مورد مباني، اصول علمي و فرايند تأليف كتابهاي درسي دورة ابتدايي چندان زياد نيست، هر چند که در ارتباط با ارزشيابي کتابهای درسی دوره ابتدایی در پانزده سال اخیر چندین پژوهش صورت گرفته است (جوادی،1376؛ تورانی،1378؛ حجفروش،1380؛ شعباني و سرشورخراساني،1382؛ صادقیان،1382؛ ميرزارضايي، 1383؛ طاهري و دانشور، 1383؛ بذل و زندي، 1386؛ اسدي يزدي و نيلي،1386؛ گودرزی، 1387).
در خصوص پرسش سوم پژوهش که اصول عام در انتخاب محتواي کتابهای درسی دوره ابتدایی چيست و اين اصول تا چه اندازه در كتابهاي درسي دوره ابتدايي رعایت شده است؟ پاسخگویان (25 نفر از كارشناسان مجرب) فهرستي از اين اصول را ارائه كردهاند كه در جدول شماره 2 و 4 ارائه شده است.
جدول شماره3: اصول عام در سازماندهي محتوا و ميزان رعايت آن از سوي مؤلفان در كتابهاي درسي دوره ابتدايي {مراجعه شود به فایل جدول الحاقی} با توجه به دادههای جدول فوق و میانگین امتیازات داده شده برای کتابهای درسی هر پایه و میانگین میانگینهای به دست آمده (25/4) اصول دوازدهگانه فوق از نظر معلمان بررسي كننده در سازماندهی محتوای کتابها در حد زیاد و بسیار زیاد از سوي مؤلفان رعایت شده است و به طور کلی میتوان اظهار داشت که درصد تناسب سازماندهی محتوای کتابهای درسی با معیارهای مورد نظر در مجموع بین(81-99 درصد) یا درحد بسیار زیاد ارزیابی میشود.