خلاصه ماشینی:
"سوم آن که خودپسندی اگر در مورد صفت معنوی و یا رفتاری عبادی باشد،این تصور را در خودپسند ایجاد میکند که بر خدا حقی دارد و بنابراین غرور نفسانی او را فرا میگیرد و خود را از عذاب الهی ایمن تلقی میکند و مقامی بالا،ولی غیر واقعی،برای خود در پیشگاه پروردگار،توهم مینماید و اگر عجب و خودپسندی در مورد علم،رأی و عقل باشد باعث میشود به فکر و رفتار خویش،بیجا تکیه کند و حاضر نشود با دیگری به مشورت بپردازد و یا سؤال کند و از راهنماییهای دیگران بهرهمند گردد و به این وسیله زمینه پذیرش در او وجود نخواهد داشت تا تعلیم و تربیت معلم اخلاق و مربی الهی،در او کار ساز باشد.
2-شهوترانی جنسی از جمله مواردی که محقق نراقی آن را از موانع رفتاری در امر تعلیم و تربیت به حساب میآورد،افراط در شهوت جنسی است؛زیرا افراط در شهوت جنسی همت فرد را به تمتع از زنان محدود میسازد و از توجه کافی به راهنماییهای عقل و شرع باز میدارد و حتی چه بسا عقل را به خدمت خود در آورد و همه تدبیرهای عقلی را برای شهوترانی به کار گیرد و به این وسیله به رفتارهای ناپسند دیگر اخلاقی روی آورد و زمینه شقاوت خویش را فراهم سازد.
مراء و جدال غیر احسن،از رفتارهای منفی اجتماعی است که به نظر محقق نراقی خاستگاه بسیاری از بدیها و صفات و رفتار ناپسند است(جامع السعادات، ج 2،ص 285)و برای پیشگیری و یا زدودن آن از نفس متربی،باید اولا متربی آگاه شود که مراء و جدال،از نظر شرعی نهی شده است و گناه به حساب میآید و در احادیث بسیاری به عوارض تربیتی و اخلاقی آن دو اشاره شده است؛از جمله این که دل را مشغول میسازد،باعث غفلت از پروردگار میگردد،موجب نفاق و دورویی را میشود و تخم دشمنی را در دلها میکارد و..."