چکیده:
اسلامگرایی در ترکیه طی یک سدۀ گذشته، فراز و نشیبهای بسیاری را پشت سر گذاشته است. با این وجود و علیرغم موانع و مشکلات متعدد، جریان اسلام گرایی روز به روز بالندگی و رشد بیشتری یافت و به نقطهای رسید که در کشوری با یک چارچوب سیاسی و حقوقی لائیک، حزبی اسلامگرا به پیروزی رسید و اسلام گرایان به مناصب مهمی چون ریاست جمهوری و نخست وزیری دست یافتند. رشد و بالندگی اسلامگرایی در ترکیه تحت تأثیر عوامل مختلفی رخ داده است که یکی از مهمترین آنها پیروزی انقلاب اسلامی مردم ایران در سال 1357 (1979 میلادی) میباشد. در این پژوهش تلاش می شود تا با اشاره به روند جریان اسلامگرایی در ترکیه بعد از مرگ آتاتورک به این سوال پاسخ دهیم که پیروزی انقلاب اسلامی ایران در سال 1357 چه تأثیری بر رشد اسلامگرایی و حرکتهای اسلامخواهانه در ترکیه داشته است؟ با توجه به یافتههای به دست آمده به نظر میرسد انقلاب اسلامی ایران در احیاء، هویتبخشی و سازماندهی گروههای اسلامگرا در ترکیه تأثیر غیرمستقیم داشته است و به نوعی حرکت اسلامی در این کشور را سرعت بخشیده است.
خلاصه ماشینی:
"در دورۀ حکومت آتاتورک، به ظاهر افول اسلامگرایی در ترکیه مشاهده میشود و لیکن نکته اینجاست که جریان اسلامی در دوران آتاتورک و چندین سال بعد از آن، تلاشها و فعالیتهای خود را از بیم حکومت دیکتاتوری حاکم بر ترکیه به صورت زیر زمینی دنبال میکند»(کوسه، 1379: 8) این واقعیت حاکی از آن بود که ژنرال مصطفی کمال علی رغم فشار گسترده بر جریان اسلام گرایی مردم ترکیه، بازهم نتوانست این بخش مهم از هویت آنان را به طور کامل از آنها گرفته و از صحنۀ جامعه حذف کند.
در مجموع، با در نظر گرفتن توضیحات بالا جریان های اسلامی در ترکیه مراحل مختلفی را پشت سر گذاشته که میتوان آنها را در چهار مرحلۀ کلی تقسیمبندی کرد: یک: مرحلۀ مبارزات و قیامهای پراکندۀ مردمی (دورۀ اختناق و فضای تکحزبی) 1923 تا 1950 میلادی؛ دو: مرحلۀ مبارزات پارلمانی و سیاسی (دورۀ باز شدن فضای سیاسی و گرم شدن رقابتهای انتخاباتی) 1950 تا 1998 میلادی؛ سه: دورخیز برای رسیدن به قلۀ حاکمیت (نخستوزیری و ریاستجمهوری) 1998 تا 2002؛ چهار: حرکت و دستیابی به قلۀ حاکمیت 2002 تا امروز»(رستگار،1385 :34) ب)سطوح تأثیر انقلاب اسلامی بر اسلامگرایی در ترکیه چنانکه اشاره شد، اسلامگرایی در ترکیه طی چند دهۀ گذشته و علیرغم حکومت و حضور جدی قوانین و نهادهای لاییک، رشد قابل توجهی داشته که تحلیلگران و پژوهشگران یکی از علل و عوامل اصلی آن را وقوع انقلاب اسلامی ایران در سال 1979 میلادی میدانند."