چکیده:
پیشینة برگزاری مجالس سوگواری، چنانکه از برخی آثار و نشانه ها برمی آید، به کهـن تـرین دوران حیات بشر بر روی این کرة خاکی برمـی گـردد. در میـان مسـلمانان، سـابقة شـرکت در مراسم سوگواری و برگزاری مجالس تـرحیم بـه دوران صـدر اسـلام مـی رسـد. در دورههـای مختلف ، این مراسـم کارکردهـای مختلفـی داشـته اسـت . یکـی از کارکردهـای آداب و رسـوم سوگواری، کمک به خانوادة مصیبت دیده است تـا ضـمن تحمـل غـم و انـدوه از دسـت دادن عزیزان، دغدغه ای برای برگزاری مراسم نداشته باشند.
امروزه، این همکاری و تعـاون در برگـزاری مراسـم ، کمتـر شـده و در مقابـل ، جلـوه هـای
مصرفزدگی نمود بیشتری یافته است . برای مطالعة ریشه های این رفتار و کاسـتن از عـوارض چنین فرهنگی ، ابتدا باید آداب و آیـین هـای گذشـتگان را مـورد بررسـی قـرار داد. ایـن گونـه ژرفنگری در آداب می تواند راهکارهای جدیدی در جامعـه ایجـاد کنـد بـه ایـن ترتیـب کـه فرهنگ تجملاتی غالب را تغییر دهد و روحیه همیاری را جایگزین چنین فرهنگی کند. رسـانه با نمایش چنین سنت هایی می تواند به اشاعه و ترویج فرهنگ صحیح یاری رسـاند. اسـتفاده از این ویژگی ها در برنامه های مختلف و تاکید بر این سنت ها، به تـدریج بـه درونـی کـردن ایـن فرهنگ در جامعه می انجامد
خلاصه ماشینی:
در گذشته ، برگزاري مراسم سوگواري تنها براي بزرگداشـت فـرد متـوفي بـود و اطرافيـان، دوستان و خويشان با همياري و همدردي تلاش مي کردند از غم و اندوه بازماندگان بکاهند؛ به همين دليل براي مثال، هيچ گونه غذايي در خانه متوفي طـبخ نمـي شـد و دوسـتان و خويشـان وظيفة خود مي دانستند که براي خانوادة متوفي غذا تدارک ببينند.
همياريهاي مادي نيز عبـارت از تهيه و تدارک ملزومات مورد نياز خانوادههاي عزادار بود که در زير به برخي از انـواع آن در مناطق مختلف کشور اشاره مي شود: در لار، از ابتداي مراسم سوگواري، همسايگان و خويشان تا مدت يک هفته ، غذاي خانواده عزادار و خيرات را تهيه مي کردند.
(آقاجري، دهدشت ، ١٣٦١) همياري معنوي يکي ديگر از آداب و رسـوم برگـزاري مجـالس تـرحيم بـود کـه طـي آن، خويشان و وابستگان متوفي به خانة صاحب عزا مي آمدند، به آنهـا سرسـلامتي مـي دادنـد و در برگزاري مراسم سوگواري کمک مي کردند.
(قرهباغي ، شوشتر، ١٣٤٩) بررسي مجالس ترحيم امروزه در اغلب موارد، پرداخت هزينه هاي مربوط به برگـزاري مجـالس تـرحيم بـر عهـدة خانواده متوفي است (جز در برخي نقاط روستايي ) و همياري مادي به صورت گذشته ديگر به چشم نمي خورد.
توجه به اين نکات نشان مي دهد که در گذار از گذشـته بـه سـوي وضـعيت کنـوني ، هـيچ اقدامي براي کاهش هزينه هاي مراسم اجتماعي صورت نگرفته و فرديت و ماشيني شدن زنـدگي اجتماعي نيز امکان همياريهاي گذشته را از بين برده است .
بـراي مثال، غذاي خانواده صاحب عزا تا چند روز تأمين مي شد و هزينه هاي مختلف مراسـم و حتـي ديون متوفي را اقوام و اطرافيان پرداخت مي کردند.