چکیده:
طوطی زبانآور خطة هندوستان، امیرخسرو دهلوی، یکی از پرکارترین شاعران فارسیزبان است که تأثیرات شگرفی را بر شعر فارسیگویان بعد از خود، در سرزمینهای هند و سند و ایران، گذاشته است. هرچند امیرخسرو بیشتر شهرت خود را مدیون و مرهون مثنویهایش است، در عین حال، غزلهایی استادانه و دلنشین از وی باقی مانده است که مقام والای این شاعر شیرینسخن را در شعر فارسی نشان میدهد.
Amir Khosrow Dehlavi، the famous poet of India، is one of the most prolific poets of Persian language who has influenced deeply the poetry of Persian poets after himself in Iran and Indus lands. Though most of his fame refers to his Mathnavies، there are a number of good and elaborated sonnets belonging to him which show his high status in Persian poetry. The Divan of his sonnets has been published several times in Iran and India. Among these is Tehran’s published version with the introduction of Saeed Nafisi and corrected by M. Darvish which has been used by Iqbal Salah al-Din as one of the main criteria in his later correction of Amir Khosrow’s Divan. Since this latter correction is not found in Iran، Muhammad Roshan has published the very work of Iqbal Salah al-Din with some minor changes and eliminating variant copies. This correction، which today is referenced as a source in most researches and articles، has mistakes، Tashifs and minor and major problems. This article aims to show some fundamental problems and Tahrifs and Tashifs in the published Divan of Amir Khosrow on the basis of three authentic manuscripts of his Divan and also point to some of his newly-found poems and verses.
خلاصه ماشینی:
از این جمله است دیوان غزلیات امیرخسرو دهلوی به تصحیح اقبال صلاحالدین و بازنگری وزیرالحسن عابدی که بر اساس چاپ طهران و چند نسخة خطی دیگر در لاهور به طبع رسیده است.
اکنون این سوال مطرح است که اگر ایشان به دنبال یافتههای جدید در مورد اشعار امیرخسرو بودهاند چرا لااقل همان دیوان چاپی را با یکی دو نسخة مهم و معتبر خطی موجود در ایران مقابله و مقایسه نکردهاند تا از این رهگذر دریابند کمتر بیتی از امیرخسرو وجود دارد که در آن تصحیف و یا تبدیلی راه نیافته باشد و یا اگر به دنبال اشعار نویافته از امیرخسرو بودهاند، چرا مستقیما نسخههایی از دیوان امیرخسرو را در مطالعة خود نیاوردهاند تا دریابند که شمار قابل توجهی از اشعار امیرخسرو در نسخ خطی موجود از دیوان وی مضبوط است که در دواوین چاپی وی نیست؟ البته سرچشمة بسیاری از تصحیفات و تحریفات دیوان امیرخسرو دهلوی را باید در همان دیوان چاپ طهران به تصحیح م.
روش تحقیق در این جستار تنها بر اساس یک نسخة گزیده و معتبر از دیوان غزلیات امیرخسرو دهلوی و ملحوظ داشتن یکی دو نسخة دیگر، نگاهی انتقادی به چاپ محمد روشن و طبعا تصحیح اقبال صلاحالدین و عابدی، انداخته شده است.
در این تحقیق بر اساس سه دستنویس از دیوان غزلیات امیرخسرو دهلوی، شمار بسیاری تصحیف در دیوان وی باز نموده شد و نشان داده شد که توجه به غالب نسخههای موجود از اثری خاص، همچنان بهترین روش برای تصحیح تحریفات متون تصحیح شده بر اساس چند نسخه از فراوان نسخة موجود است.