چکیده:
از مشهورترین مکتوبات حدیثی شیعه در دوران امام صادق (ع) و هم از کهنترین آثار حدیثی شیعیان متقدم، کتاب عبیدالله بن علی حلبی است که اولین مصنف شیعه نام گرفته است. گرچه در وثاقت عبید الله بن علی حلبی معمولا تردید نکردهاند، برخی معاصران انتساب این کتاب را به وی محل بحث دانستهاند. از این منظر، کتابی با تقسیمبندی براساس ابواب فقهی، مشتمل بر روایات عبیدالله حلبی و حتی روایات سایر اصحاب ائمه (ع)، تدوین گردیده، و به نام عبیدالله حلبی شهرت یافته، و برای باورپذیرتر ساختن چنین ادعائی، داستان عرضه کتاب حلبی بر امام صادق (ع) و تصدیق ایشان بر صحت کتاب حلبی نیز، نشر داده شده است. در این مطالعه بناست با گردآوری گزارشها در بارۀ شخص عبیدالله حلبی و خاندان و روایات او از یک سو، و تحلیل محتوائی و سندی روایات این اثر از دیگر سو، انتساب کتابی به عبیدالله حلبی مطالعه شود. با توجه به نقل گسترده از عبیدالله حلبی در کتب اربعه و همچنین ضرورت ابهام زدایی از یک نگارش حدیثی کهن، چنین مطالعهای ضروری بهنظر میرسد.
One of the most well-known traditional Shiite’s books on hadith claimed to be written at the time of Imam Ja'far al-Sadiq (PBUH) is the book by Ubayd Allah Ḥalabi. To some، Ḥalabi is known as the first Shiite author. This research was an attempt to evaluate Ḥalabi’s work. Reports on Ubayd Allah and his family and friends، and narrated traditions about him were collected through traditional resources، and by meticulous content and documentary analysis were carefully evaluated against conceptual evidence. Unmistakably، ascribing such a book to Ubayd Allah Ḥalabi is a serious mistake and the idea is totally rejected. In other words، the study revealed that a book based on the provisions of the Islamic jurisprudence، containing Ubayd Allah Ḥalabi‘s narrations and even narrations from other apostles and disciples is compiled and ascribed to him، and in order to validate the idea، it is even claimed that Ḥalabi presented this book to Imam Ja'far al-Sadiq (PBUH) and he had endorsed it، but the claim actually proves to be ill-founded.
خلاصه ماشینی:
"به همین ترتیب، یحیی بن عمران حلبی که او نیز در شمار راویان امام صادق (ع) است (رک : نجاشی، 230)، صاحب کتابی بوده، و ابن ابیعمیر آن را از وی روایت کرده است.
به همین ترتیب، میتوان با نظر در مشیخۀ ابن بابویه (د 381ق) دریافت که وی روایات مختلف عبیدالله حلبی را به یکی از این دو طریق در اختیار داشته است: 1) پدرش و ابن ولید/ سعد بن عبدالله اشعری و حمیری/ احمد بن محمد بن عیسی و برادرش عبدالله اشعری/ ابن ابیعمیر/ حماد بن عثمان/ عبیدالله حلبی، 2) پدرش و ابن ولید و جعفر بن محمد بن مسرور/ حسین بن محمد بن عامر/ عبدالله بن عامر/ ابن ابیعمیر/ حماد بن عثمان/ عبیدالله بن علی حلبی (ابن بابویه، المشیخة، 429).
بر پایۀ این عبارت میتوان محتمل دانست که کتاب حلبی دو تحریر مختلف داشته است؛ یکی همان که طوسی با تعبیر «نسخۀ کبیر» یاد میکند، و دیگری که لابد ملخصی از همین اثر بزرگتر است.
به همین ترتیب، عبیدالله حلبی از امام صادق (ع) روایت میکند که اگر شخصی کنیزی داشته باشد و بعد از وطی، کنیز را در حالی آزاد کند که نزد مولایش یک طهر مانده است، باید بعد از آزادی نیز، به قدر دو حیض دیگر از وطی کردنش خودداری کنند.
یک مورد، روایتی در بارۀ نماز مسافر به امامت فرد مقیم است که کلینی (6/ 516) با همان طریق اصلی دسترسی خود به کتاب عبیدالله حلبی ذکر میکند: علی بن ابراهیم/ پدرش/ ابن ابیعمیر/ حماد بن عثمان/ عبیدالله حلبی."