چکیده:
شاعران برای آفریدن مضامین ژرف و آراسـتن کـلام خـویش از روش هـای گونـاگونی بهـره برده اند و سخن شناسان و نقادان نیز کوشیده اند که اسباب و ساز و کار این شیوه هـا را بیابنـد و به رایشان قواعدی وضع نمایند. یکی از شیوه های آراستن کلام ، استفاده از سـاخت هـای مقـارن نحوی (تکرار نحوی) است که با نظر به وجه هنری زبـان خلـق مـیشـود و مـیتـوان بـرای آن کارکردهایی مختلف قائل شد. تکرار الگوی نحوی، مقوله ای اسـت کـه بـه فـرم و سـاختار شـعر مربوط است ؛ از این رو، راز زیبایی و غنای موسیقایی بسیاری از ابیـات خاقـانی را بایـد در فـرم شعر او جستجو کرد. خاقانی با چیرگی بیبدیل و شگفت انگیزی کـه در حـوزة زبـان و واژگـان دارد، به شیوه ای بسیار هنرمندانه و با بسامدی بالا، برای آفـرینش مضـامین و آرایـش مظـاهر سخن خویش ، از ساخت های مقارن نحوی بهره برده است . گفتنی است که هماهنگی بسیاری از این شیوه ها با مفهوم و معنای کلی بیت ، در خـور توجـه اسـت . ایـن مقالـه بـر آن اسـت تـا کارکردهای تکرار نحوی در قصاید خاقانی را از حیث زیباییآفرینی و معنایی مورد بررسـی قـرار دهد و شیوه های ظهور آن ها را باز نماید؛ شگردی که از ویژگیهای بارز سبکی شعر خاقـانی بـه شمار میآید.
خلاصه ماشینی:
"تأملی بر جنبه های زیباشناختی و معنایی ساخت های مقارن نحوی در قصاید خاقانی فاطمه کلاهچیان استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه سید محمد آرتا دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه رازی، کرمانشاه (تاریخ دریافت : ١٣٩٢/٠٤/٢٣؛ تاریخ تصویب : ١٣٩٣/٠٦/٠٩) چکیده شاعران برای آفریدن مضامین ژرف و آراسـتن کـلام خـویش از روش هـای گونـاگونی بهـره برده اند و سخن شناسان و نقادان نیز کوشیده اند که اسباب و ساز و کار این شیوه هـا را بیابنـد و به رایشان قواعدی وضع نمایند.
در تکرار الگوی نحوی، دو مصرع بیت با یکدیگر در توازن قرار مـیگیرنـد، به نحوی که شاعر با شیوه های گوناگون لفظی و با استفاده از واژه ها، میان پاره ها و مصـرع هـای بیت توازنی دلنشین ایجاد میکند و «توازن ، فهم و درک و دریافت و داشتن یک شم و بصـیرت برای ساخت و پیدایی انواع حالت ها و آهنگ های موسیقایی در پاره ها و اجزای جمله اسـت کـه در نهایت تعادل معنوی، موسیقایی و لفظی در کلام پدیـدار گـردد...
از این رو،خاقانی ازترصیع به صورت گسترده اسـتفاده نکـرده اسـت و از مجموع ١٤٨ بیت به دست آمده که دارای تکرار الگوی نحویند، فقط چهار بیت فـوق بـه آرایـۀ ترصیع مزین شده اند، اما همچنان که در شواهد دیده شد، در ابیاتی که ساخت های مقارن نحوی باعث خلق ترصیع شده است ، تسلط و احاطۀ خاقانی بر زبان ، مانع از ضعف معنـایی بیـت شـده است ."