چکیده:
شعر معاصر عربی و فارسی بر آن است تا با استفاده از ظرفیت های موجود در واژگان، تصویری روشن از دغدغه های انسان معاصر، ارائه دهد. در این بین، شاعران به عنوان بخشی آگاه از اجتماع، ضمن وقوف بر این مهم، خود، روایتگـران قصـه حضـور انسان و کاوشگران معنا در دنیای واژگان اند. جستار حاضر بر آن است تا به این پرسش اساسی پاسخ گوید که با توجه به پس زمینه های تاریخی و اجتماعی، واژگان چگونه می توانند در شکل بخشیدن به فضای معنایی یک شعر، موثر واقع شوند. به همین علت با انتخاب دو شعر از دو حوزه زبانی مختلف، به واکاوی معنایی مشترک پرداخته و کوشیده است تا کارکرد معنا را در «اغنیه للشتاء» صلاح عبدالصبور مصری و غزلی از محمدحسین شهریار، شاعر پارسی گوی، بر مبنای کارکرد اجتماعی شعر، مورد بررسی قرار دهد. یافته های این پژوهش نشان می دهد که کارکردهای مختلف واژگانی در دو شعر، در راستای اعاده معانی مورد نظر، تاثیر گذار بوده و ضمن تامین وجوه زیباشناسی، در عملکردهای انسانی و اجتماعی نیز توفیق داشته اند
خلاصه ماشینی:
» (همان :148)؛ اما این اتفاق در بررسی دو شعر، شکلی دگرگون میپذیرد؛ نگرش در محتوای دو شعر و کیفیت تجسم سرمای زمستان که در قالب مجازی برای توصیف روابط انسانی در بررسی دو شعر، امری شکلی تلقی میشود، بیانگر اعتقاد راسخ گویندگان و آفرینندگان اثر به محتوا است به ویژه این که ما با توجه به ریشههای تاریخی جامعـة ایران و مصر به نوعی عناصر به کارگرفته شده در شعر و رخدادهای موجود در آن را نـاشی از تجـربة زیست عبـدالصبـور و شهریـار میدانیم؛ تجربهای که با وجـود تفـاوتهای مقطعی در سوژه، درونمایه و لایههای بیرونی، هیچگاه نمیتوان آنها را در فاصلههایی دور از هم تصور نمود؛ به دیگر سخن، ارتباط خالق و مخاطب اثر در سایة تجربهها و باورهایی مشترک حاصل میگردد و این نقطة تلاقی در سایة آفرینشی هنری، علاوه بر تأکید بر تعمیق ارتباط، التذاذ هنری را نیز به دنبال دارد.
در قصیدة عبدالصبور، تکرار جملات، جایگاهی ویژه را به خود اختصاص میدهد و در راستای ایجاد معنای مورد نظر، شاهد تکرار جمله یا جملاتی در سرتاسر قصیده هستیم؛ اما به نظر میرسد با توجه به تفاوت ساختاری دو شعر، شهریار کلاسیکپرداز میکوشد این مهم را با تکرار آواها جبران نماید، چنـانکه در دو بیــت آغــازین با تکــرار حــروف « ز» و «س» میخواهد قبل از شکلگیری معنا در ذهن مخاطب از طریق سیستم آوایی<FootNote No="9" Text="- Phonotic system"/> سرمای حاکم را به شکلی کاملا ملموس، منتقل نماید و همین نکته را میتوان یکی از وجوه افتراق غزل شهریار در مقایسه با قصیدة عبدالصبور برشمرد.