چکیده:
ناحیة سیستان در جنوبشرق ایران، سرزمین بیابانی وسیع و نسبتا همواری است که با ساختار کلان زمینشناسی فروافتادة خود، در محاصرة فروافتادگی وسیع لوت در ایران قرار گرفته است. این دشت وسیع و برآمدگی هندوکش در افغانستان، از طرف دیگر، در مسیر فعل و انفعالات جوی میان کانونهای نسبی پرفشار در شمالشرق کشور که به درون کویرلوت کشیده میشوند و کانونهای نسبی کمفشار در جنوبشرق که به درون کشور افغانستان کشیده میشوند، واقع شده است. از اینرو از نظر جریانهای هوا در منطقهای فعال قرار دارد و بادهای شدید و متعدد محلی دیگر، بهدلیل این ساختار، تقریبا همیشه در این منطقه در حال وزیدناند. این بادها انرژی حرکتی بسیار زیادی را با عبور از دشت سیستان، با خود، بهسمت سرزمینهای افغانستان حمل میکنند و بادهای ۱۲۰ روزه را بهوجود میآورند. در بین بادهای محلی ایران، بادهای ۱۲۰ روزة سیستان شهرتی خاص دارند که فراتر از بخش شرقی سرزمین ایران در منطقة سیستان، برای مدت طولانی از سال میوزند. مطالعة همهجانبة این منبع پایانناپذیر و پاک انرژی حرکتی و اقدام در جهت بهرهبرداری اقتصادی از آن در جنوب شرق ایران - برای به دام انداختن انرژی حرکتی بادهای ۱۲۰ روزه با جهت غالب شمال - شمالغرب و جنوبشرق در این منطقه و استفادة اقتصادی از آن - یکی از نتایج ارزشمند مطالعات زمینشناسی اقتصادی و تاثیر آن در توسعة پایدار منطقة جنوبشرق ایران است
خلاصه ماشینی:
"وزش نسبتا دائم انواع باد با شدت و دوام زیاد در جهت تقریبا ثابت و معین در طول سال، در سرتاسر سیستان، دور بودن این منطقه از مراکز اصلی تولید انرژی الکتریکی در سطح کشور و همجواری آن با کشورهای روبه توسعة شرق، یعنی کشورهای افغانستان و پاکستان، توجیه اقتصادی خوبی برای نصب توربینهای بادی در منطقة شرقی دشت سیستان (شکل ۷) بهشمار میروند و این بهرهبرداری اقتصادی از ساختار طبیعی - زمینساختی منطقه، ابزار ارزشمندی برای توسعة پایدار شرقیترین مناطق سرزمینی ایران در مرز افغانستان است.
/ شکل ۱: موقعیت جغرافیایی دشت سیستان در جنوبشرق ایران جدول ١: مشخصات طبیعی منطقة سیستان متوسط ارتفاع از سطح دریا ٤٨٠ متر متوسط شیب دشت ٢٥ درصد در هزار متوسط بارندگی سالیانه ٦٠ میلیمتر متوسط تبخیر سالیانه ٤٠٠٠ تا ٥٠٠٠ میلیمتر متوسط دمای سالیانه ٨/٢١ درجة سانتیگراد حداکثر مطلق دما ٢/٤٧ درجة سانتیگراد - تیر حداقل مطلق دما ٩/١١- درجة سانتیگراد - بهمن متوسط رطوبت نسبی ٢/٣٩ درصد تعداد روزهای یخبندان ٤٥ روز حداکثر ساعات تابش آفتاب ٦/١١ ساعت در خرداد ماه حداقل ساعات تابش آفتاب ١/٦ ساعت در دیماه مشخصة آبوهوایی بادهای موسمی ١٢٠ روزه / شکل ۲: خمیدگی تنههای درختان متأثر از وزش بادهای دائمی / شکل ۳: یک آسیاببادی در قلعهمچی محاسبات فیزیکی نشان میدهند، در مناطق جغرافیایی که سرعت جریان هوا در بخشهای سطحی زمین بیش از چهار متر در ثانیه است، میتوان از توربینهای بادی برای به دام انداختن و تبدیل انرژی باد به انواع دیگر انرژی اقدام کرد."