چکیده:
چکیده: نسبت و رابطه ثبات احکام از یک سو و جهان شمولی و فرا زمان بودن از سوی دیگر دغدغه ای جدی و اساسی است. گذر زمان، تغییراتی را ایجاد می کند. از همین رو دیدگاه های مختلفی در مورد اصل تغییر و نحوه اثرگذاری تغییرات وجود دارد. در این جستار سعی شده است که دیدگاه ها و پاسخ ها به نحوی شفاف، صورت بندی شود. دیدگاه های مهم عبارتند از: 1) تغییر کاملا اثرگذار است؛ 2) تغییر با طراحی وضعیت منعطفانه احکام ثانویه، قابلیت مدیریت دارد؛ 3) تفصیل به نحو خاص؛ 4) دیدگاه امام خمینی. این نظر به صورت مفصل تری تبیین شده است که اندیشه وی را در مدیریت فقهی و اجتهادی تغییرات و تحولات زمان و مکان نشان می دهد.
خلاصه ماشینی:
2 همگانی برای رفع نیازهای انسان نشان دهد؟ آیا می توان در اوضاع متفاوت با روش های یکسان بـه نیازهای انسان پاسخ گفت ؟ آیا میتوان نظام واحد و یکسانی برای شـرایط متغیـر و متفـاوت وضـع کرد؟ جعل احکام ابدی برای شرایط متفاوت و متغیر ممکن است ؟ آیـا مـیتـوان بـا سـازوکارهای طراحی شده و البته قابل کشـف در آیـین و شـریعت اسـلام ، ایـن تغییـرات را مـدیریت کـرد؟ آیـا روزآمدی و تحول ، در کنار اصالت و جوهرة ثابت اندیشه میتوانند زیر یک سقف گرد هم آیند؟ اصولا چنین چیزی ممکن و یا لازم است ؟ آیا به نفع یکی باید از دیگری دست کشید؟ از آنجا که دین ، دارای بخش های گوناگونی است ، باید روشن کرد که سؤال و طرح مسأله متوجه کدام بخش از دین است .
بنـابراین پرسش مـیشـود: فرضـا سلسـله ای از تکـالیف ، ارزش هـا و روش هـا در مقطعـی خـاص از تـاریخ ، انطباق پذیر بوده و کارآیی کامل داشته باشند، چگونه میتوان ادعا کرد در اوضاع و احـوال دیگـر که متفاوت با آن مقطع خاص است ، چنین باشند؟ آیا میتوان انتظار داشت دین ثابت ، مجموعه ای از تکالیف ، ارزش و روش های همیشگی، همه جایی و همگانی برای رفع نیازهای انسـان بـه دسـت دهد؟ برای یافتن پاسخ و دستیابی به دیدگاه های مختلف ذکر نکاتی لازم است : ١ ) روش موجود استنباط دوام احکام در روش مرسوم ، استمرار هر حکمی نه به گونۀ جداگانه بلکه با ادلۀ زیر صورت می گیرد: 3 ١) اجماع فقیهان بر اشتراک در تکلیف بین مشافهان به خطاب وحیانی (معاصران وحی) و بـین غیر مشافهان (انصاری ١٤١٩ ج ١: ١٦٤ـ١٦٣).