چکیده:
لذت به معنای خوشی در مقابل الم یا ناخوشی ، در روان شناسی یکی ازکیفیـات نفـسانی اسـت ؛ لـذت ادراک ، حالی ملایم و خوشایند است ، مانند ادراک مزه شیرینی به وسیله حس چشایی و ادراک نور بـه وسیله چشم ؛ اما فرح به معنای شادی و سرور، در مقابل حزن می باشد. هم ریشه با لـذت سـه آیـه در قرآن وجود دارد، از جمله و فیها ما تشتهیه النفس و تلذالاعین و انتم فیها خالدون ؛ در آنجـا (بهـشت ) هر چه نفوس را بر آن میل و اشتها است و چشم هـا را شـوق و لـذت ، مهیـا باشـد... کلیـد واژه هـای مترادف و نزدیک به لذت و شادی در قرآن عبارتند از: فرح ، مرح ، تمتـع ، حبـور، سـرور، نـضره ، حـب ، شغف و...؛ هر چهار نوع اقسام لذت در قرآن مطرح شده اند که عبارتند از: لـذت حـسی ، لـذت خیـالی ، لذت وهمی و لذت عقلی . تفکیک شادی از لذت چندان کار ساده ای نیست و دراین پژوهش با بررسی متضاد آن ها یعنی الم و حزن تا حدودی این تشخیص افتراقی صورت گرفتـه وایـن دو فرضـیه تاییـد می شود که : ١- غایت هستی از دیدگاه قرآن ، رسیدن به کمال و خیر بوده و بـرخلاف اپیکوریـسم و روان شناسـان لذتگرا به هیچ عنوان خوشی لحظه ای ، غایت هستی نیست و ٢- برخلاف نظر پاک دینان افراطی ، بـا وجود لذت و کامیابی (غیرحرام ) در خلوت زندگی است که می توان در امرار معاش و مراوده با دوستان صمیمی و حتی مناجات با خداوند موفق بود.
خلاصه ماشینی:
"جز آن در کلام عرب به درجه ای از حب که عقـل را زایل نکند؛ "متیم " گویند، چنان که در دعای کمیل آمده است : "و اجعل لسانی بـذکرک لهجـا و قلبی بحبک متیما"؛ و بنا براین کسانی که چنین تجارب لطیفی ندارند و بیش از گرایش به عـشق و محبت و مهرورزی و عطوفت و رافت و رحم و مروت و مدارا؛از عقل و منطق پیروی می کننـد؛ بهتـر است که لا اقل منکراین مراتب لطیف روح انسانی نشوند و به اجمال بدانند که : سر دفتر عالم معانی عشق است سر بیت قصیده جوانی عشق است ای آنکه نداری خبر ازعالم عشق این نکته بدان که زندگانی عشق است و چقدر عشق ها و سوز و گدازها که با رنج و تعب همراه بوده اند، اما عاشق ، این درد و رنـج هـا را به عشق جلب رضایت خاطر معشوق به جان خریده و همین درد و رنج چقدر برای او لـذت بخـش و فرح زا بوده است !؟ در آخرت نیز هر فرد انسانی به لذتی که در دنیا تجربه کرده مشغول خواهد شد و از لذات فراتر از فهم و ادراک خود بهره ای نخواهد برد و برخلاف تصور از مـشاهده دوازده آیـه واجـد کلید واژه یحزنون مشخص گردید که قرآن بر شادی معنوی تاکید دارد و این شـادی عمـدتا در اثـر کار و فعالیت مثبت اجتماعی و کمک به دیگران به قلب راه می یابد و بنابراین بزرگترین افـراد شـاد، در اصطلاح قرآنی مبارزین راه خدا هستند که با داشتن ایمـان و آرامـش قلـب بـه کارهـای نیکـو و اولویت دار در جامعه خود مشغولند و به جای این که در ظاهر چیزی بـه خـود بیفزاینـد، در خـدمت همنوعان خود بوده و نتیجه طبیعی یک زندگی توام با کمک و یـاری بـه دیگـران ، جلـب دوسـتی و محبت آن ها و رضایت خداوند خواهد بود و آنکس که خدا را دارد، از شادی چه کـم دارد و آن کـس که خدا را ندارد؛ از شادی چه دارد!؟ ١- نور: ٣٠ ٢- اعراف ، ٢٠١ منابع قرآن کریم (ترجمه الهی قمشه ای ) ابی القاسم الحسین بن محمد (٥٠٢ هـ ."