چکیده:
رمان همسایهها نوشته احمد محمود، داستاننویس مشهور معاصر است و از آن نظر که به درونکاوی شخصیتها و طبقات مختلف جامعه پرداخته در رده رمانهای اجتماعی به حساب میآید. این رمان، بیشتر حول زندگی شخصیتهای فقیر، سیاسی و حزبی سالهای دهه سی میگردد که دغدغه اصلی آنان ملی شدن صنعت نفت بود، در این رمان به طور هنرمندانهای از توصیف، گفتگو، عمل، نام و نماد در پرداخت شخصیتها استفاده شده است. به نظر میرسد که احمد محمود در شخصیتپردازی قهرمانان خود، بیشتر بر استفاده از توصیف و گفتگو تاکید داشته است.
خلاصه ماشینی:
"ب - 2) گفتگو نویسنده در رمان همسایهها از طریق ایجاد جدال و کشمکش بین شخصیتها وسعت دامنه گفتگو (دیالوگ) را گسترش داده است و از این روش بیشتر برای پرداخت شخصیتهای سیاسی و زندانی استفاده کرده است.
گاهی نویسنده از طریق گفتگو بین شخصیتهای فرعی، خواننده را با شخصیت دیگری آشنا میکند، مقدار این گفتگو در رمان همسایهها بسیار ناچیز است.
در مورد توجه محمود به گویش و لهجه بومی نیز باید گفت که نویسنده جلوههای بومی و جنوبی را بیشتر در فرهنگ و آداب و رسوم شخصیتهای این رمان منعکس کرده نه در زبان و گویش شخصیتها.
احمد محمود در نامگذاری شخصیتها سعی کرده حالتی از کنش و عمل، یا یکی از صفات شخصیتها را در یک واژه خلاصه کند و آن را به شخصیت بچسباند و از این نظر به ارتباط معنایی بین نام و شخصیت توجه داشته است.
پندار، پیمان و این یکی هم که تازه با هم آشنا شدهایم بیدار» (همان: 105) محمود در پردازش شخصیتهای درون زندان سابقهای از جرائم شخصیتها را در یک صفت خلاصه و آن صفت را با نام شخصیت ترکیب میکند.
تکنیکی که احمد محمود در این رمان به کار گرفته، فضاسازی، تأکید و تکرار است و با همین شیوه سرنخهایی به خواننده میدهد که او را با صحنههای نمادین آشنا میکند.
در این قطعه نیز، نویسنده از طریق فضاسازی، تکرار و تأکید بر عناصر صحنه، خواننده را متوجه نوعی ارتباط بین مش رحیم با دیگ آب، و رضوان با شعلههای آتش میکند."