چکیده:
زبان کردی گویش های گوناگون دارد و ضرب المثل های هر یک از این گویش ها اشتراکات فراوانی با هم دارند. این جستار پس از بررسی اجمالی زبان و گویش کردی جنوبی ، با روش توصیفی - نظری و کتابخانه ای درپی آن است تا امثال کردی را از منظر بلاغی بررسی کند تا دریابد آیا این امثال از نظر کاربرد ایماژ و صورخیال درحوزة علم بیان ارزشمند هستند؟ کدام یک از صناعات بیانی در امثال موردنظر بسامد بیشتری دارد و دلیل آن چیست ؟ نگارنده با بررسی برخی از ضرب المثل های کردی ایلامی به این نتیجه رسیده است که این مثل ها ارزش بلاغی فراوانی دارند و از تمام ظرفیت های علم بیان در آن استفاده شده است و این امر نتیجة قدرت خیال پردازی قوی گویندگان برای نفوذ در دلها و اذهان است . زیرساخت بیشتر ضرب المثل ها برپایة تشبیه بوده و گرایش به استعاره ، به ویژه استعارة تمثیلی ، در آن زیاد است . برخی از مثل ها ذیل چند مبحث از علم بیان قابل بررسی است . همچنین لازمة درک برخی از صناعات علم بیان ازجمله سمبل (نماد) در حوزة مثل های ایلامی ، آشنایی با بافت فرهنگی آن منطقه است .
Proverb is one of the most known feature to investigate of eco-culture for every native. Kurdish people one of the most vast of iranian people which it''s culture so enrich to cultural studies. Ilam one of the kurdish city which has very important features to studing in this field. Kurdish language is of different dialects، however it is of some commonalities from the view point of proverbs. This study wants to investigate Kurdish proverbs rhetorically via a descriptive study to find that these proverbs are of imaginative power or not and which one of literary devices are of more frequency. By investigating ilami-kurdi proverbs the study found that proverbs are of high rhetoric power and this is because of imaginative power of speakers. The deep structure of most of proverbs are based on simile. The study also found that the prerequisite to the understanding of some literary devices like symbol is familiarity with cultural norms.
خلاصه ماشینی:
"این جستار پس از بررسی اجمالی زبان و گویش کردی جنوبی ، با روش توصیفی - نظری و کتابخانه ای درپی آن است تا امثال کردی را از منظر بلاغی بررسی کند تا دریابد آیا این امثال از نظر کاربرد ایماژ و صورخیال درحوزة علم بیان ارزشمند هستند؟ کدام یک از صناعات بیانی در امثال موردنظر بسامد بیشتری دارد و دلیل آن چیست ؟ نگارنده با بررسی برخی از ضرب المثل های کردی ایلامی به این نتیجه رسیده است که این مثل ها ارزش بلاغی فراوانی دارند و از تمام ظرفیت های علم بیان در آن استفاده شده است و این امر نتیجة قدرت خیال پردازی قوی گویندگان برای نفوذ در دلها و اذهان است .
ذوالفقاری (١٣٨٦: ٢٨) در این زمینه می گوید: بررسی نقش ضرب المثل ها در هویت ملی ، چه به اعتبار جایگاه آن در ادب رسمی و چه ادب شفاهی ، از آن رو مهم است که مثل ها حکمت های تجربی مردم و آیینة فرهنگ ، آرا، هنجارها، طرز زندگی ، مناسبات ، منش ، خلق وخو و دیگر مؤلفه های هویتی آنان است .
ذوالفقاری (١٣٨٦: ٣٣) با جمع بندی همة تعاریف مثل و ضرب المثل در ذیل وجوه مشترک ده گانة آن به تعریفی نسبتا جامع از آن می پردازد که دقیقا مؤید نظر بهمنیار است : مثل جمله ای است کوتاه ، گاه آهنگین ، مشتمل بر تشبیه با مضمون حکیمانه که به واسطة روانی الفاظ و روشنی معنا و لطافت ترکیب ، بین عامه مشهور شده و آن را بدون تغییر یا با تغییراتی جزئی در گفتار خود به کار برند."