چکیده:
در این پژوهش ، ویژگیهای صوت شناختی- آواشناختی ر- آواهای گویش مینابی بررسی شده است . گویش مینابی زیرشاخه گویش بشکردی است و گویش بشکردی نیز در گروه گویش های جنوب شرقی از دسته گویش های ایرانی نو غربی است . ر- آوا در زبان های مختلف در بافت های آوایی متفاوت بسیار تغییرپذیر است و تحت تاثیر عوامل متعددی قرار دارد. داده های جمع آوریشده از گویش مینابی حاکی از آن است که در این گویش دو واج ر- آوای لرزشی و ناسوده دیده میشود که در جایگاه های مختلف واجگونه های متفاوت دارند. بررسی صوت شناختی ر- آواهای گویش مینابی در این پژوهش نشان میدهد که ر- آوای لرزشی در اکثر جایگاه ها واجگونه لرزشی و گاه گونه آزاد ناسوده دارد و در موارد بسیار معدودی نیز گونه آزاد سایشی و زنشی آن به چشم میخورد. ر- آوای ناسوده نیز در جایگاه های مختلف دارای گونه آزاد زنشی و در برخی مواردی گونه آزاد سایشی است .
خلاصه ماشینی:
بررسی صوت شناختی ر- آواهای گویش مینابی در این پژوهش نشان میدهد که ر- آوای لرزشی در اکثر جایگاه ها واجگونۀ لرزشی و گاه گونۀ آزاد ناسوده دارد و در موارد بسیار معدودی نیز گونۀ آزاد سایشی و زنشی آن به چشم میخورد.
نگارنده مقاله حاضر ١٤ جفت کمینه (جدول ٢) از این گویش استخراج کرده است که بر اساس شم زبانی گویشور شیوه تولید ر- آوا باعث تمایز معنایی میشود، و قطعا اگر داده های بیشتری جمع آوری شود آمار این واژه ها بیشتر خواهد بود.
به منظور بررسی شیوة تولید این همخوان ، جفت های کمینۀ جدول ٢ و واژه های دیگر (جدول ٣) که حاوی این واج در جایگاه آغاز هجا/واژه ، میان واژه و پایان هجا/واژه بودند در نرم افزار پرت (praat) نسخۀ ٥.
٣. پیشینۀ مطالعات ر- آواها در زبان فارسی و گویش مینابی مطالعات پیشین در مورد ر- آواهای زبان فارسی عمدتا در حوزة آواشناسی تولیدی بوده است و نتایج مشابهی در پی داشته است ، یعنی شیوة تولید این همخوان روان را لرزشی در نظر گرفته اند و واجگونه های آن را زنشی، واکرفته و سایشی معرفی کرده اند.
طیف نگاشت های شماره ١٠ و ١١ نشان میدهد که شیوه تولید ر- آوا در واژه های سمت چپ جدول ٢ در همین جایگاه لرزشی است ؛ مرحله بست به صورت ستون های سفیدرنگ و مرحله باز به صورت ستون های تیره رنگ با تمرکز انرژی در فرکانس های سازه ای قابل مشاهده است .