چکیده:
درخت آسوری یک اثر منظوم به زبان پارتی است که به خط پهلوی تحریـر شده است . این اثر به دلایلی چند از مهم ترین آثار ادبی ایران در دورة میانـه محسوب می شود. گذشته از این که تحقیقات روش مند وزن شناختی ایرانـی میانه با آن شروع شد، خود اثر نمودار انواع گوناگونی از تجربیات ادبـی در دورة میانه است ؛ تجربیاتی که در شعر فارسی به ویژه در قصـاید سـخنوران پارسی گوی پس از اسلام نیز دیگربـار مجـال ظهـور یافـت . در ایـن گفتـار عناصر مهم ادبی در درخت آسـوری شـامل منـاظره ، مفـاخره ، لغـز، تمثیـل حیوانی (فابل )، شریطه و آرایه های ادبی موجود در آن مورد نقـد و بررسـی قرار می گیرد.
خلاصه ماشینی:
هنینگ در مقاله ای به نام «شعری به زبـان پهلـوی » کـه ایـن نیـز در بررسـی درخـت آسوری بود، ثابت می کند که با وجود دو مانع مهـم در کشـف مبـانی وزن شـناختی شـعر فارسی میانه ، یعنی بی دقتی مشهور نسخه نویسان و دیگـر قطعـی نبـودن چگـونگی تلفـظ برخی واژه ها، نمی توان به نتیجه ای قطعی و مسلم در این باره رسید و بـه عقیـدة او عمـل حذف و افزایش واژهای مـتن ، بـرای مطابقـت دادن آن بـا وزن هجـایی اوسـتایی کـاری بی اساس است (٣٤٩ :١٩٧٧ ,Henning).
درخت آسوری لغز یا چیستان به معنـای فنـی کلمه نیست ، اما به شکل معما یا چیستان آغاز شدن و ارتباط آن بـا وصـف کـه در قصـاید فارسی نیز دیده می شود، بسیار تأمل برانگیز است : draxT-E rUsT EsT Tar o Cahr Asurig bUN-aC hUCk EsT sar-aC EsT Tarr warg-aC Nay MANEd bar-aC mANEd aNgur CirEN bAr AwarEd mardomAN wasNAd درختی رسته است سراسر [تر] کشور سورستان بنش ، خشک است سرش ، است تر برگش [به ] نی ماند برش ماند [به ] انگور شیرین بار آورد برای مردمان (مردمان وسناد) (١، ٢) این توصیف معماگونه برای جلب توجه مخاطب آمده اسـت .