چکیده:
عشایر امروز به جماعتی اطلاق می شود که محور ارتباطات اجتماعی آنها بر اساس خویشاوندی نسبی یا سببی ، حقیقی یا آرمانی سازمان یافته است. شاهسون ها نام تعدادی از این گروه های ایلی هستند که در بخش هایی از شمال غرب ایران به ویژه نواحی مغان و اردبیل به سر می بردند. ایل شاهسون از مهمترین و معروفترین ایل های استان آذربایجان شرقی به شمار می روند که دارای پیشینه ی تاریخی طولانی بوده اند. عشایر شاهسون دارای آداب و رسوم و سنن ویژه ای در فرآیند تاریخی بوده اند. زندگی آنها بیشتر بر اساس اقتصاد دامپروری بنا شده است و فعالیتهای زراعی در مرحله ی بعدی اهمیت قرار دارد. آنها لباس های محلی مخصوص مانند پتاوا، چاروق، شته و کپی داشتند که از شاخص های پوشش ایلات شاهسون است. از هنرهای خاص عشایر شاهسون می توان به صنایع دستی که مهمترین آنها ورنی بافی است اشاره کرد و همچنین موسیقی و استفاده از آلات مختلف موسیقی از جمله نی، توتک، تار، ساز و گارمان در میان این ایل رواج دارد. محل زندگی آنها در منطقه ی زیبای ارسباران است که در شیوه ی اسکان آنها می توان به استفاده از آلاچیق، کومه و چاتما اشاره کرد. مقاله ی حاضر جدا از پژوهش های میدانی و مشاهدات و تجربیات عینی، مطالعه و بررسی تحلیلی متون و اسناد و مدارک مربوط به تاریخ شاهسون هاست. این پژوهش برپایه ی نظرمردم شناس فرانسوی مارسل موس است که معتقد به روش تحقیق ژرفانگر یعنی؛ مشاهده و تحقیق عمیق درباره ی یک اجتماع محدود مانند یک ایل است.
آنچه در این پژوهش دنبال می شود، این است، که فرهنگ و باورها و اعمال دینی و الگوهای رفتاری اجتماعی ایل شاهسون را، که زمانی اتحادی یکپارچه تشکیل می دادند، بررسی و تجزیه و تحلیل کند.