چکیده:
به رغم تلاشهای بسیار، روستاهای ایران از نظر توسعهای جامع با چالشهایی مواجهاند. الگوی مکانی یک اقتصاد (همانند توزیع و محل فعالیتهای تشکیل دهنده آن) و جریانهای فضایی مانند حرکت جمعیت، کالا، خدمات و سرمایه، اقتصاد فضا نامیده میشود که سطح توسعه مراکز سکونتگاهی، اعم از شهر، روستا ومجاری ارتباطی آنها را تحت تأثیر قرارمیدهد. هدف اصلی مقاله آن است که نقش اقتصاد فضا را در توسعه روستایی بررسی کند. ناحیه مورد مطالعه تحقیق ناحیه شفت و روستاهای آن در استان گیلان است. مشاهده مستقیم، مصاحبه با مردم محلی و تکمیل پرسشنامه اصلیترین روشهای جمعآوری دادهها بوده است. دادههای جمعآوری شده بر اساس آمار استنباطی (مدل تاپسیس و تحلیل عاملی و رگرسیون) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. نتایج مطالعه نشان داده است که در یک نظام اجتماعی-اقتصادی متمرکز، توزیع فعالیتهای اقتصادی غیرمتوازن است. نحوه آرایش فضایی فعالیتهای اقتصادی، تعیین کننده اصلی حرکت جمعیت، سرمایه، کالا و خدمات است که درنهایت توسعه ناحیه، گرههای شهری و روستایی و شبکه ارتباطی آنها را متأثر میسازد؛ این به نوبه خود، کیفیت توسعه روستایی را معین میکند.
The major objective of this paper is to determine the impact of inappropriate planning on economic function and further to explain the link between oil rent and rural development. The research method is based on descriptive-analytical one. However، this analysis is geared toward combination of institutionalized pattern with emphasis on dependency upon marched path and political economy rent. This study suggests that the failure of our policy constitute the major core of the problem. This similarly exemplified itself in different historic periods with or without dependency upon oil. This paper further tries to propose some suggestions and recommendations in order to get out of this political failure phenomena.
خلاصه ماشینی:
الگوی مکانی یک اقتصـاد (هماننـد توزیـع و محـل فعالیت های تشکیل دهنده آن) و جریانهای فضایی مانند حرکت جمعیت ، کالا، خدمات و سرمایه ، اقتصاد فضا نامیده میشود که سطح توسعه مراکز سکونتگاهی، اعم از شهر، روستا ومجاری ارتباطی آنها را تحت تأثیر قرارمیدهد.
نحوه آرایش فضایی فعالیت های اقتصادی، تعیین کننده اصلی حرکت جمعیت ، سرمایه ، کالا و خدمات است که درنهایت توسعه ناحیه ، گرههای شهری و روستایی و شبکه ارتباطی آنها را متأثر میسازد؛ این به نوبه خـود، کیفیت توسعه روستایی را معین میکند.
پرسش اساسی تحقیق آن بوده است که ناحیـه شـفت چـه جایگـاه و سهمی از نظر پراکندگی فعالیت های اقتصادی در کل ناحیه گیلان دارد، و این موقعیت چـه اثـری در توسـعه روسـتاهای شفت داشته است ؟ با توجه به تأکید برنامه پنجم توسعه کشور بر توسعه متعادل و متوازن نواحی، نتیجه مقالـه مـیتوانـد مـورد اسـتفاده متولیان برنامه ریزی توسعه قرار گیرد و توجیه گر اهمیت تحقیق باشد.
Network-Cluster Idea آن به سوی ناحیه ای است که مبتنی بر پیوستگی توسعه روستایی با توسعه شهری در مقیـاس محلـی اسـت ( ,Douglass به تصویر صفحه مراجعه شودویژگیهای این پارادایم در جدول (١) ارائه شـده اسـت ؛ بـر اسـاس ایـن جـدول، رویکـرد شـبکه منطقـه ای ، ماهیـت چندبخشی توسعه را در ناحیه روستایی در نظر گرفته و نقش منابع محلی- روسـتایی را در توسـعه محلـی تقویـت مـی- کند.
مقاله حاضر با تکیه بر دیدگاه مزبور و استفاده از راهبرد شبکه منطقه ای، نقش اقتصاد فضا رادر توسعه روستایی ناحیـه شفت در استان گیلان مورد تجزیه و تحلیل قرار میدهد.