چکیده:
مهرها واثر مهرها از جمله مدارک ارزشمند جهت مطالعۀ ساختار اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دورۀ سلوکی محسوب میشوند. به سبب کمبود مطالعه و پژوهشهای منسجم در این زمینه، مجموعههای بزرگی از بایگانیهای اداری سلوکی ناشناخته باقی ماندهاند. از جمله محوطههای شاخص دارای اثر مهر و اسناد بایگانیشده این دوره، میتوان به شهرهای قومس، شوش، اروک، نیپور، بابل، سلوکیه و کدش اشاره نمود که هزاران نمونة ارزشمند را در خود جای دادهاند. اثر مهرهای بایگانیشدۀ این دوره حاکی از گرفتن مالیات، معاملات گوناگون از جمله آزادی برده، خرید و فروش نمک و زمین در حضور شاهدان و تحت نظارت مستقیم مقامات اداری است. اثر مهرهای مذکور اغلب دارای مضامین هلنیستیاند و برخی از آنها به همراه اسناد وکتیبههای یونانی به دست آمدهاند. با توجه به نقوش و کتیبههای اثر مهرها میتوان به گسترش ارتباط تجاری میان شرق و غرب به مرکزیت بین النهرین و شهر سلوکیه پی برد که نقشی بسیار حیاتی را در اقتصاد امپراتوری سلوکی ایفا مینموده است.
خلاصه ماشینی:
از جمله محوطه های شاخص دارای اثر مهر و اسناد بایگانیشده این دوره ، میتوان به شهرهای قومس ، شوش ، اروک، نیپور، بابل ، سلوکیه و کدش اشاره نمود که هزاران نمونۀ ارزشمند را در خود جای داده اند.
با توجه به نقوش و کتیبه های اثر مهرها میتوان به گسترش ارتباط تجاری میان شرق و غرب به مرکزیت بین النهرین و شهر سلوکیه پی برد که نقشی بسیار حیاتی را در اقتصاد امپراتوری سلوکی ایفا مینموده است .
اثر مهرهای باقیمانده از دوران سلوکی نیز دربردارنده اطلاعات باارزشی از الگوهای اداری و اقتصادی و سلسله مراتب اجتماعی هستند که بیشتر آنها از بافت هایی از بایگانیهای محوطه هایی چون اروک، کدش ، سلوکیه دجله ، بابل ، قومس و شوش به دست آمده وگوشه هایی از نظام اداری و تجاری دوران سلوکی را آشکار میسازد.
از جملۀ این بایگانیها میتوان به نمونه های دوره سلوکی اشاره کرد که تعداد آنها به ١٤ مجموعه میرسد و بیش ٧٥ هزار اثر مهر در آنها نگهداری میشود (٦٦: ٢٠٠٣ Herbert and Berlin).
از شهر اروک الواح بایگانی زیادی به دست آمده که دارای اثر مهر هستند و روی الواح نیز خطوط میخی وجود دارد که به معاملات تجاری اشاره دارند (تصویر شماره ٤).
از بایگانیهای اداری کدش بیش از ٢ هزار اثر مهر و سند کشف شده که با تمرکز بر روی اندازه بناهای بایگانی و طرح آنها میتوان دریافت که سبک معماری بناها شبیه به کاخ های دوره یونانیمآبی و هخامنشی و محل سکونت مقامات سلوکی کدش بوده است 1.
Seal Impressions of Parthian Qumis, British Institute of Persian Studies, Iran, vol.