چکیده:
آثار استاد کمالالدین بهزاد از دیر باز تا امروز مورد توجه هنرمندان و منتقدان دورههای متفاوت بوده و بارها به شیوههای گوناگون مورد نقد و بررسی قرار گرفتهاند. اما بنا بر نظر نگارنده، جنبه شکلگرایانه و نماد شناسی در این آثار کمتر مورد توجه قرار گرفته، هرچند در این باب نیز تحقیقاتی صورت پذیرفته است. بررسی آثار بهزاد و یافتن رموز این آثار به کمک دو رویکرد شکلگرایانه و نمادشناسانه، مهمترین اهدافی هستند که تحقیق حاضر سعی در دستیابی به آنها را داشته است. این مقاله آثار استاد کمالالدین بهزاد را با دو رویکرد شکلگرایانه و نمادشناسی مورد تجزیهوتحلیل قرار داده و تعداد سه نگاره از ایشان را از نظرگاه موضوعاتی چون تاریخچه، جایگاه، ساختار و خصوصیات، خط، شکل، حرکت، رنگ، فضا و ترکیببندی بررسی کرده است. در این پژوهش، نگارههای بهزاد این قابلیت را مییابند تا روابط فرمها و عناصر ساختاری درونیشان کشف شود. همچنین این کند و کاو امکان نزدیک شدن به رموز و نمادهای خاص نگارگری کمالالدین بهزاد را ممکن میسازد.در این تحقیق، روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و گردآوری اطلاعات آن به روش کتابخانهای صورت گرفته است.
خلاصه ماشینی:
"این مقاله آثار استاد کمالالدین بهزاد را با دو رویکرد شکلگرایانه و نمادشناسی مورد تجزیهوتحلیل قرار داده و تعداد سه نگاره از ایشان را از نظرگاه موضوعاتی چون تاریخچه، جایگاه، ساختار و خصوصیات، خط، شکل، حرکت، رنگ، فضا و ترکیببندی بررسی کرده است.
» (همان: ۶۸۴) با توجه به بحث معنا آفرینی اثر نزد مخاطب یا ادراک متفاوت مخاطبان از اثر، و همچنین «نظریه مرگ مؤلف» که رولان بارت مطرح کرد و حتی قبل از او هم در قرن هشتم حافظ به زبان شعر، در غزل شماره ۴۷۶ و در بیتی اشارهای به همین مضمون (مرگ مؤلف) داشته است: «من این حروف نوشتم چنانکه غیر ندانست/ تو هم ز روی حقیقت چنان بخوان که تو دانی» (حافظ، ۱۳۸۴: ۴۷۶)، ممکن است از یک اثر خوانشهای مختلفی صورت گیرد.
در این طرح (تصویر۲) دو خط افقی، (رجوع شود به تصویر صفحه) در نگارگری بهزاد نیز رنگ عنصری حیاتی است و روایتگر عالمی فراسوی عالم پدیدار مربعهای شاخص اولیه را تشکیل دادهاند که خصوصا در قسمت بالا از ناحیه حساس و مهم سر فرد که در حال گرفتن خشت است، عبور میکند که خود دلیلی بر تمرکز فردی است که برای گرفتن خشت در حال تلاش است.
در ادامه و در تکمیل مباحث گفته شده ضروری است در مورد تعداد دیگری از فرمها که در بسیاری از نگارههای بهزاد به چشم میآیند و بیانی نمادین در این آثار دارند، اشارهای هر چند مختصر به (رجوع شود به تصویر صفحه) تصویر ۲- خطوط ساختاری - تحلیل اثر از نگارنده تصویر ۳- ترکیب کلی - تحلیل اثر از نگارنده میان آید: درخت سرو: این فرم علاوه بر اینکه به همان شکل درخت در آثار بهزاد استفاده شده، دارای اشکال دیگری نیز هست که بهصورت نمادین در نگارههای استاد ظهور کردهاند."