چکیده:
چکیده کودتای 28 مرداد 1332به عنوان نقطة عطفی از لحاظ اسطورهگرایی در ادبیات داستانی معاصر ایران به شمار میرود. نویسندگان این دوره از بیان صریح و رئالیستی دورة قبل فاصله میگیرند و به بیان نمادین و مبهم روی میآورند. از آنجا که اسطوره را به دلیل گستردگی و سیال بودن آن میتوان در موقعیتهای مختلف بازآفرینی کرد و نیز به دلیل وجوه زیباییشناسانهاش، نویسندگان با مراجعه به آن میخواستند داستان را غنی و پرورده سازند. داستانهای «ملکوت» از بهرام صادقی و «یکلیا و تنهایی او» نوشتة تقی مدرسی شاخصترین آثار نمایندة جریان اسطورهگرایی در سالهای بعد از کودتا هستند. در این دو داستان، فضای یأس و شکست بعد از کودتا، از طریق طرح کلان اسطورههای آفرینش، هبوط، آخرالزمان و انعکاس آن به کمک بازآفرینی شخصیتها، فضاها و روایات اسطورهای مذهبی عهد عتیق و ایجاد تغییر در ساختار روایات منشأ، بهگونهای که در نهایت شیطان و نیروی شیطانی بر نیروهای الهی پیروز میشوند، نمود پیدا کرده است. مقالة حاضر با بهرهگیری از روش توصیفی ـ تحلیلی و نقد اسطورهای و تحلیل بینامتنی، به تحلیل ادبیت اسطورهای، چگونگی بازتاب اسطوره و نیز کیفیت اثرگذاری کودتا در انعکاس اسطوره در این دو اثر ادبی میپردازد.
خلاصه ماشینی:
"در این داستان ، صادقی روایت اسطوره ای تقابل خدا و شـیطان و هبـوط آدم را با الگوگیری از متون مقدس مانند قرآن ، انجیل و تورات بازآفرینی کرده است ، اما نویسـنده بـه دو علـت روایت اصلی را دستکاری کرده است : اول اینکه یکی از ویژگی های نویسندگی صادقی ایـن اسـت کـه از بیانی مبهم استفاده کرده است و گاهی با دستکاری ساختارهای متعارف ، خواننده را گمراه مـی کنـد تـا هم معانی متعددی برداشت شود و هم تلاش ذهنی او برای درک مفهوم داستان بیشتر گـردد.
در اصل روایات ، برتری با خدا یا یهوه است ، اما زمانی که به داستان وارد شده اند، پیروز میدان شیطان است ؛ به عبارتی ، آنها با بازآفرینی روایـات اسـطوره ای گذشته و تغییر آن روایات اسطوره ای به گونه ای که در آن شیطان پیروز و آدمی در آخر بازنده است و با وجود تلاش هایش سرخورده می شود و همچنین آفرینش فضاها و موقعیت های اسطوره ای مانند شب ، غروب ، عصر، تاریکی ، سیاهی که در همه جا برای بشـر القاکننـدة تـرس و عـدم امنـت بـوده اسـت و همچنین قهرمانان و شخصیت هایی که به جای اینکه نجات بخـش باشـند، همـواره مـأیوس و شکسـت خورده اند، به نوعی بازتاب دهندة روحیۀ یأس و شکست هستند که در این دوره متأثر از کودتـا در روح جمعی جامعۀ ایرانی رسوخ کرده است ."