چکیده:
نبود ناشران دانشگاهی فعال در حوزه ترجمه علوماجتماعی به پیشیگرفتن ناشران خصوصی از ناشران دولتی در کیفیت ترجمههای منتشرشده انجامیده است. فضای نقد ترجمه در کشور مهیا نیست و اغلب، ناشران با توجه به محبوبیت یک نویسنده یا موضوع، کتابها را به مترجمانی میسپارند که چندان در کار خود تبحر ندارند و در نهایت، انتشار کتاب کارکردهای لازم را برای مخاطبان خود در بر ندارد. دراینمیان، دستکم در دو دهه اخیر، ناشران غیردولتی ایران تلاش کردهاند جریان بلندمدتی از ترجمه کتابهای علوماجتماعی را ایجاد کنند که مخاطبان این حوزه از این جریان استقبال کرده و در بسیاری از موارد، حتی مترجمانی که عضو هیئتعلمی دانشگاهها نیز بودهاند کتابهای خود را به این ناشران سپردهاند.
خلاصه ماشینی:
کمبود نقد ترجمه در رسانهها و نشریات تخصصی امکان نقد ترجمههای منتشرشده در بازار کتاب علوماجتماعی میتواند گفتوگوی مترجمان و خوانندگان و ناشران را درباره کیفیت ترجمهها بههمراه داشته باشد و بهتدریج معیارهایی بهدست دهد که هر سه این گروهها از آنها تبعیت کنند؛ اما در زمینه نقد ترجمه در ایران، چندانکه باید، تلاشی انجام نشده است؛ نشریات بسیار اندکی در این زمینه منتشر شدند و میشوند.
کار ویراستاری یک اثر اجتماعی برگردانشده تنها به ویراستاری سجاوندی یا ویرایش فنی جملات فارسی محدود نیست که مترجم در اختیار ناشر گذاشته است؛ ویراستاری، بهمعنای دبیری یک کتاب، این است که بسیاری از جملاتی که مترجم به فارسی برگردانده است با نسخه زبان خارجی آن تطبیق داده شود و از سوی دیگر، ویراستار بهقدری بر موضوع یک اثر ترجمهشده تسلط داشته باشد که بتواند از انحرافات احتمالی معنایی که مترجم در دستگاه فکری صاحب اصلی اثر به وجود آورده است، جلوگیری و در صورت امکان آن را اصلاح کند و نیز درباره کلیت کتاب و اینکه وقت انتشار ترجمه آن رسیده است یا نه، تصمیم بگیرد.
در بهترین حالت، مترجمان ۱۵درصد از قیمت پشت جلد کتاب را بهعنوان دستمزد از ناشر میگیرند؛ بنابراین اگر کتابی ۲۰۰صفحهای ۱۵هزار تومان قیمت داشته باشد و در شمار ۱۰۰۰نسخه، یعنی شمارگانی که برای کتابهای حوزه علوماجتماعی معمول است، منتشر شود، دستمزد مترجم آن دو میلیون و ۲۵۰هزار تومان خواهد بود که تنها معادل حقوق یک ماه یک عضو هیئتعلمی دانشگاه با رتبه متوسط است، اما مسئله اینجاست که ترجمه کتاب ممکن است چندین ماه یا یک و حتی چند سال طول کشیده باشد؛ بنابراین عملا فعالیت ترجمه کاری اقتصادی نیست و نمیتوان بهصورت حرفهای به آن پرداخت.