چکیده:
استفاده ناصحیح از اراضی باعث فرسـوده و شـسته شـدن تـدریجی خـاک، کـاهش عملکـرد محـصولات کشاورزی و کاهش میزان سود آوری اراضی کشاورزی و مرتعی می گردد. بنابراین استفاده صحیح از اراضی بر اساس قابلیت های آن و بهینه سازی کاربری اراضی در حوضه هـای آبخیـز یکـی از راه هـای مناسـب در حفاظت از خاک میباشد. هدف از انجام این تحقیق تعیین سطح بهینه کاربریهای اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش خاک و بالابردن درآمد ساکنین حوضه آبخیز زاخرد در استان فارس میباشد. به منظور انجام این تحقیق ، ابتدا نقشه کاربری اراضی منطقه با استفاده از تصاویر ماهواره ای و بازدیدهای صحرایی تهیـه و مقادیر فرسایش کاربری ها به کمک مدل تجربی MPSIAC تعیین aد. سپس سود خالص کاربریها از تفاضل درآمد ناخالص و هزینه هر کاربری محاسبه شد. پس از مشخص کردن محدودیت ها و توابع هدف ، با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی سطح بهینه کاربریهای اراضی در منطقه مشخص شد. نتایج نشان داد که در صورت بهینه سازی کاربری اراضی، سطح اراضی باغی ٢١٢.٨٧ درصد افـزایش ، سطح اراضی مرتعی ٣٠٣.٢٦ درصد افزایش ، سطح اراضی کشت آبی ٥٧.٥٥ درصد کاهش و سطح اراضـی کشت دیم ٦٥.٠٢ درصد کاهش می یابد. همچنین نتایج نشان داد که در صورت بهینه سازی کاربری اراضی، میزان فرسایش خاک به میزان ١٣.١٦ درصد کاهش و میزان سوددهی کـل حوضـه ٢٧.٠٤ درصـد افـزایش می یابد. نتایج بدست آمده از انتخاب حساس ترین پارامتر مدل نیز نشان داد که تغییر در سطح اراضی باغی و سطح اراضی دیم ، بیشترین تاثیر در تغییر میزان سوددهی و فرسایش خاک حوضه آبخیز زاخرد را به دنبـال دارد.
خلاصه ماشینی:
"جلیلی (١٣٨٣) در مطالعه ای تحت عنوان بهینه سازی کاربری اراضی حوضه آبخیز بریموند به منظور کمینه سازی فرسایش خاک با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی، ضمن معرفی کاربری بهینه اراضی، میزان کاهش فرسایش و افزایش سود سالانه را به ترتیب ٧.
نیک کامی (١٣٨١) مدل بهینه سازی را برای کاهش تأثیرات محیطی و اقتصادی فرسایش خاک ناشی از مدیریت نامناسب فعالیت های کاربری اراضی با استفاده از مدل برنامه ریزی خطی چند منظوره در یکی از زیر حوضه هایآبخیز دماوند انجام و نتیجه گرفت که بهینه سازی کاربری اراضی باعث کاهش ٥ درصد در تولید رسوب و افزایش ١٣٤ درصد در سود سالانه در منطقه مورد مطالعه میگردد.
شعبانی (١٣٨٦) در مطالعه ای تحت عنوان تاثیر مدیریت کاربری اراضـی در کـاهش فرسـایش خـاک در حوضه آبخیز خارستان فارس به این نتیجه رسید که در صورت بهینه سازی کاربری اراضی در شرایط فعلی و بدون اعمال هیچ گونه مدیریت زراعی، میزان فرسایش خاک نسبت به شرایط حال به میـزان ٣.
هدف از انجام این تحقیق که در حوضه آبخیز زاخرد در استان فارس صورت می گیرد، تعیین سطح بهینه کاربری های اراضی به منظور کاهش میزان فرسایش و بالا بردن درآمد ساکنین حوضه آبخیز زاخرد بـه کمـک مدل برنامه ریزی خطی میباشد.
١٦ درصد کاهش یافته است و این بیانگر این مطلب می باشد که کاربری اراضی موجود در حوضه آبخیز زاخرد در شرایط فعلی برای کاهش میزان فرسایش خاک مناسب نمی باشد و باید اقدامات مدیریتی جهت بهینه کردن آن ها منظور گردد."