چکیده:
ویژگی ها ژئومرفولوژی دارای نقش اساسی در تغییر عکس العمل های یک حوضه آبخیر می باشند. همچنین می توانند باعث آثار مهمی بر پتانسیل فرسایش و رسوب زایی آبخیزها شوند. در این پژوهش با استفاده از تصاویر ماهواره ای irs-liss سال 2008(1387) نقشه های ژئومرفولوژی و کاربری اراضی حوضه، در محیط gis و با تلفیق نقشه موجود کاربری اراضی و همچنین بازدید میدانی به صورت مشاهده میدانی تهیه شده و همچنین رخساره های ژئومرفولوژیک مورد بررسی قرار گرفت.سپس با بکارگیری مدل های mpsiac و epm مقادیر فرسایش و تولید رسوب براورد شد. با مقایسه اماری دو مدل مشخص شد که دقت و کارایی مدل mpsiac نسبت به مدل epm در سطح اعتماد 95 درصد بیشتر بوده و با میزان رسوب مشاهداتی تطابق بیشتری دارد. بنابراین جهت ترسیم نقشه پهنه بندی فرسایش در محیط gis و برآورد میزان رسوب در واحدهای کاری از مدل mpsiac استفاده شد. نتایج نشان داد که عمده سازن های موجود در منطقه شامل رسوب های آبرفتی کواترنر، آسماری، میشان و گچساران بوده و همین عامل نشان دهنده وجود رخساره های ژئومرفولوژیک متنوع مانند مخروط افکنه های متعدد، دشت های آبرفتی و فرسایش های آبراهه ای و شیاری در بیشتر سطح حوضه می باشد. مجموعه همین عوامل و همچنین دخالت های انسانی به شکل های مختلف سبب شده که حوضه آبخیز وربند از پتانسیل تولید رسوب بالایی نیز برخوردار باشد. نتایج براورد پتانسیل رسوب با به کارگیری مدل mpsiac نشان داد که کل رسوب تولیدی در این حوضه 66/593924 تن در سال، که 1 درصد از واحدهای کاری حوضه در کلاس iv (شد رسوبدهی کم)،70 درصد در کلاس iii (شدت رسوبدهی متوسط) و 29 درصد در کلاس II (شدت رسوبدهی زیاد) قرار داند. در نهایت این پژوهش نشان داد که بیشترین میزان تولید رسوب مربوط به واحد n با مقدار رسوب 6/158888 و کمترین مقدار آن مربوط به واحد c با مقدار رسوب 3/4297 تن در سال می باشد.
خلاصه ماشینی:
نتـايج نشـان داد که عمده سازن هاي موجود در منطقه شامل رسوب هـاي آبرفتـي کـواترنر، آسـماري، ميشـان و گچساران بوده و همين عامل نشان دهنده وجـود رخسـاره هـاي ژئومرفولوژيـک متنـوع ماننـد مخروط افکنه هاي متعدد، دشت هاي آبرفتي و فرسايش هاي آبراهه اي و شياري در بيشتر سطح حوضه ميباشد.
لازم به توضيح است که باتوجه به مقاديرفرسايش برآوردشده بااستفاده ازمدل هايMPSIACو،EPMنقشـه پهنه بنديشدت فرسايش حوزه آبخيزمارمه درمحيط GISتهيه گرديده است که نتايج درشکل هاي٦و٧نمايش داده شده اند.
جدول ٤ :مقاديرفرسايش ورسوب برآوردشده بااستفاده ازمدل MPSIACبه تفکيک زيرحوضه ها مساحت رسوب سالانه فرسايش ويژه سالانه فرسايش متوسط سالانه زيرحوضه 2 ()ton/y ضريب رسوبدهي y( /km٢/)m٣ (m3/y) (Km) 41530/07 425/44 88/78 60836/27 98/83 A 12080/58 717/70 42/37 8445/88 17/61 B 5418/82 418/18 48/06 4297/33 11/05 C 22752/36 561/03 50/61 18999/42 39/74 D 15091/87 600/01 54/97 13689/14 26/42 E 51258/11 575/47 56/86 48090/12 96/15 F 13106/66 380/44 68/25 14760/34 36/94 G 6721/47 280/94 111/06 12317/24 22/38 H 15265/12 326/82 95/04 23939/04 48/65 I 64058/82 754/66 68/94 72871/50 95/07 J 55638/21 522/77 71/87 65981/52 106/78 K 82499/75 602/07 58/62 79800/98 128/26 L 7461/90 285/67 89/40 11007/28 25/82 M 105356/75 577/24 91/40 158888/62 181/80 N کل حوضه ٩٣٥/٥٠ ٥٩٣٩٢٤٦٦ ٧٨٣١ 497/35 459676/58 - نتيجه مقايسه مقادير رسوب برآورد شده مدل هاي مورد آزمون با مقدار رسوب مبنا متوسط مقداررسوب ساليانه براساس داده هاياندازه گيريشده معادل بـا٥٦٢٣٧٥٤٠تـن درسـال محاسـبه ومقـادير رسوب برآوردشده بابکارگيريمدل هايMPSIACوEPMبه ترتيب معادل ٥٩٣٩٢٤٦٦و٦٤١٦٦٥٢٣تن درسـال ميباشد.
،(١٣٨٧):برآورد فرسايش و رسـوب بـه کمـک داده هـاي مـاهواره اي و سـامانه اطلاعـات جغرافيايي بااستفاده از مدل MPSIAC(مطالعه موردي:حوزه آبخيز زيارت ).