چکیده:
سیلاب ها، یکی از پدیده ها و مخاطرات طبیعی بسیار مهم و مخرب در سطح جهان محسوب می شوند. سیلاب ها نه تنها در نواحی برون شهری، بلکه در نواحی شهری نیز آسیب های فراوانی به بار می آورند. تغییرات انسانی ایجاد شده در الگوی طبیعی سیستم های زهکشی در نواحی شهری و حاشیه شهرها عامل اصلی بروز سیلاب و آسیب های وارده است. روند رو به رشد رخداد سیل در سال های اخیر حاکی از آن است که اکثر مناطق کشور نیز در معرض تهاجم سیلاب قرار دارند. هدف این نوشتار، بررسی وضعیت سیل خیزی در حوضه ی آبریز آبشوران در جنوب غرب شهر کرمانشاه برآورد حجم سیلاب منتهی به شهر وارزیابی کارایی کانال های دفع آب سطحی در این محدوده است. برای این منظور پس از رقومی سازی داده های مورد نیاز در سیستم اطلاعات جغرافیایی، لایه های نقشه ای مختلف شامل بارندگی، سنگ شناسیف خاک و واحد ارضی، تراکم زهکشی، شیب زمین و پوشش زمین تولید شد. سپس ارزیابی و پهنه بندی سیل خیزی با روش فرآیند تحلیل سلسله مراتبی (ahp)به عمل آمد. برای برآورد دبی سیلابی نیز روش استدلالی به کار گرفته شد. نتایج نشان داد که حدود 30 درصد مساحت حوضه دارای پتانسیل سیل خیزی بالایی است. همچنین با توجه به برآورد دبی حداکثر سیلابی و تجربه های گذشته، کانال های ذفع آب های سطحی ناشی از سیلاب در این بخش از شهر کرمانشاه توانایی لازم برای عبورو دفع سیلاب را ندارند و در صورت وقوع سیلاب های بعدی، شهر مجددا متحمل آسی های خواهد شد. لذا لازم است مسئولین ذیربط راهکارهای لازم برای کاهش سیل خیزی در حوضه های شهری و تمهیدات مناسب برای بهبود سیستم کانال های دفع آب های سطحی را مورد مطالعه، برنامه ریزی و پیش بینی قرار دهند.
خلاصه ماشینی:
پهنه بندي سيل خيزي ، برآورد سيلاب و ارزيابي کارايي کانال هاي دفع آب هاي سطحي در حوضه هاي شهري (مطالعه موردي : حوضه آبشوران درکرمانشاه ) امير کرم استاديار دانشگاه خوارزمي فرزانه درخشان کارشناس ارشد جغرافياي طبيعي تاريخ دريافت : ١٣٩٠/٨/٢٠ پذيرش نهايي: ١٣٩١/٤/٣١ چکيده سيلاب ها، يکي از پديده ها و مخاطرات طبيعي بسيار مهم و مخرب در سطح جهان محسـوب مي شوند.
هـدف ايـن 1- Guha et al (2004) پژوهش ، بررسي وضعيت سيل خيزي در حوضه ي آبريز آبشوران در جنوب غرب و غـرب شـهر کرمانشـاه ، بـرآورد حجـم سيلاب منتهي به شهر و ارزيابي کارايي کانال هاي دفع آب سطحي در اين محدوده است .
جدول ١: توزيع رخداد سيلاب در کشور(١٣٧٠-١٣٣١) تعداد آسيب هاي رخداد سيل دهه شهرهاي وارده (ميلياردريال ) تعداد درصد آسيب ديده مقدار درصد 10/8 135/05 101 10/1 191 1330-1340 11/9 148/81 131 13/3 251 1340-1350 22 275/11 154 23/3 440 1350-1360 55/3 691/53 239 53/3 1008 1360-1370 مجموع ١٨٩٠ 100 - 100 1250/5 منبع : نشريه ٢٩٦، وز ارت نيرو، ١٣٨٥ در زمينه سيل و سيلاب هاي شهري در سطح جهان مطالعات فراوانـي صـورت گرفتـه ، مانتـاي و مـارکو١(٢٠٠٩) بـا استفاده از سيستم پشتيبان کاداستر به پهنه بندي سيلاب در شهر نيويورک پرداخته اند.
معيري و انتظاري (١٣٨٧) به بررسي سيلاب در استان اصفهان پرداخته انـد، نصـري (١٣٨٨) شـبکه مسـيل هـاي 1- Maantay & Marko(2009) 2- Mignot et al (2006) 3- Lumme et al (2004) 4- Schmitt et al (2004) 5- Tada et al (2001) 6- White et al (2000) 7- Vander et al (2003) 8- Chen et al (2009) تاثيرگذار بر سيلاب هاي شهر زواره را مورد بررسي قرار داده و کرکوتي و همکاران (١٣٨٩) دبي حداکثر سيلابي در حوضه قره سو کرمانشاه را با روش هاي مختلفي برآورد کرده اند.