چکیده:
رمان شب هول، که بهدلیل انتشار در بحبوحة انقلاب اسلامی با اقبال زیادی مواجه نشده است، ازنظر ساختاری و تکنیکی نوآوریهایی دارد که آن را در جایگاه درخورتوجهی نزد خوانندگان، داستاننویسان و منتقدان قرار میدهد. بهدلیل پیچیدگی روایت و دشوارخوانی این رمان، در معدود نقدها و تحلیلهای منتشرشده اختلافنظرهایی دربارة کیستی راوی و ترتیب زمانی روایتهای مختلف داستان دیده میشود. این مقاله رمان شب هول را با تمرکز بر روایت ذهنی و زمان داستانی بررسی کرده و با تمرکز بر مهمترین ابهامهای مربوط به زمان و روایت و ترتیب حضور شخصیتها در داستان نشان داده است که مؤلف در این رمان آگاهانه قصد داشته اثری با شاخصههای رمان نو بیافریند و با سلب اعتماد خواننده و ایجاد ابهام و تردید در ذهن او، بینش فلسفی خود را، که متأثر از زندگی در دوران مدرن است، منعکس سازد. با درنظرگرفتن ویژگیهای رمان نو و دیگر جریانهای مدرن رماننویسی میتوان تناقضها و پیچیدگیهای این رمان را که موجب خطای منتقدان در تحلیل این اثر شدهاند توضیح داد.
Shab-e Hol is a novel which due to its time of publication in the midst of the Islamic Revolution was not well received has many structural and technical values for readers، writers، and critics. Because of the much complexity of the narrative and the difficulty of its reading، there are disagreements about the identity of the narrator and the chronological order of the narratives in the few reviews published on the novel. This paper focuses on the time and narrative in this novel and explains the ambiguities of time and narrative and the arrangement of the characters in Shab-e Hol. It further shows that the author consciously intended to write a modern novel and create doubts in the minds of his readers in order to reflect his philosophical insights affected by life in the modern era.
خلاصه ماشینی:
ایـن مقالـه رمـان شـب هـول را بـا تمرکز بر روایت ذهنی و زمان داستانی بررسی کرده و با تمرکـز بـر مهـم تـرین ابهـام هـای مربوط به زمان و روایت و ترتیب حضور شخصیت ها در داستان نشان داده است کـه مؤلـف در این رمان آگاهانه قصد داشته اثری با شاخصه های رمان نو بیافرینـد و بـا سـلب اعتمـاد خواننده و ایجاد ابهام و تردید در ذهن او، بینش فلسفی خـود را، کـه متـأثر از زنـدگی در دوران مدرن است ، منعکس سازد.
شب هول در برخورد اول از رمان های جریـان سـیال ذهـن بـه نظـر مـی رسـد و البتـه مهم ترین ویژگی های جریان سیال ذهن مانند استفاده از تکگویی درونی ، تقابل زمان عینی و ذهنی و تمرکز بر سطح پیش از گفتار ذهن شخصیت ها را نیز دارد، اما بررسی دقیـق اثـر منتقد را به این نتیجه می رساند که نمی توان صرفا با معیارهای داستان هـای جریـان سـیال ذهن همه ویژگی های این رمان را توضیح داد.
ویژگی های آثار نویسندگان جنگ اصـفهان و دغدغـه هـای آنـان ، ازجملـه تشکیک درباره واقعیت و خیال ، پرداختن به سیاست ، نقد گذشته و گذشـتگان ، برخـورد بـا ادبیات به مثابه ابزار شـناخت ، اهمیـت دادن بـه عنـصر زبـان و تمرکـز بـر سـاختار داسـتان)گلشیری ، ١٣٨٠: ٢٩-٣٤)، تاحدود زیادی درباره شب هول نیز صدق می کند و در تحلیـل این رمان باید به آنها توجه کرد.